Çocuk ve Ergenlerde Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)

Birçok çocuğun aklında zaman zaman onları rahatsız eden düşünceler dolanır durur. Bu düşünceler onlara mantıklı gelmese bile… Örneğin, en sevdikleri giysiyi giymedikleri takdirde şanssız bir gün geçireceklerinden endişe duyarlar. Bazı çocuklar bu gibi düşünceleri akıllarından çıkarmaya çalışsalar da belirli eylemleri gerçekleştirme dürtüleri devam eder. İstenmeyen düşünceler ve bu düşünceler nedeniyle bir eylemi yapmak zorunda hissetmeleri onlarda obsesif kompulsif bozukluğun (OKB) oluşmasına neden olur.

Çocuk ve Ergenlerde Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?

OKB, tekrarlayan yoğun obsesyonlar ve/veya kompulsiyonlar ile karakterize bir rahatsızlık olup çocuğun günlük hayatını olumsuz yönde etkiler. Obsesyonlar, istenmeyen bir davranışa veya endişeye neden olan, sürekli devam eden kalıcı düşünceler veya dürtülerdir. Bu obsesyonlar, genellikle mantıksız veya gerçek dışıdır. Ancak kişinin kendisinin engelleyemeyeceği bir durumdur. Kompulsiyonlar ise, tekrarlayıcı davranışlar (el yıkama, düzen alışkanlığı, bir şeyi tekrar tekrar kontrol etme vb.) veya tekrar eden zihinsel eylemlerdir (sayı sayma, kelimeleri sessizce tekrarlama vb.). OKB’de, obsesyonlar veya kompulsiyonlar önemli problem oluşturduğu için çocuğun günlük rutinini, akademik başarısını, sosyalliğini veya ilişkilerini olumsuz yönde etkiler.

Çocuk ve Ergenlerde Obsesif Kompulsif Bozukluk Belirtileri Nelerdir?

OKB’si olan çocuklarda obsesyonların ve kompulsiyonların bir kombinasyonu gözlemlenir.Ancak OKB, her çocukta farklı belirtilerle meydana gelir. En yaygın semptomlar şu şekilde sıralanabilir:
  • Tekrar tekrar ortaya çıkan ve endişeye veya kötü ruh haline neden olan istenmeyen düşünceler veya dürtülere sahip olma,
  • Bir şeyi tekrar tekrar düşünmek veya söylemek zorunda kalma (Örneğin, kelimeleri sayma veya sessizce veya yüksek sesle tekrar tekrar söyleme),
  • Bir şeyi tekrar tekrar yapmak zorunda kalma (Örneğin, el yıkamak veya bir kapının kilitli olup olmadığı gibi aynı şeyleri tekrar tekrar kontrol etme ihtiyacı),
  • Kir veya mikroplarla ilgili aşırı bir saplantılı düşünce,
  • Şiddet, birini incitmek veya öldürmek veya kendine zarar vermekle ilgili düşüncelere müdahale etme zorunluluğu hissetme,
  • Bir şeylere dokunmak, sayı saymak ve sayılar ve diziler hakkında düşünmek üzerine saatler harcama,
  • Saldırgan cinsel eylemler veya yasak, tabu davranışlar hakkında tekrar eden düşüncelere sahip olma,
  • Kişisel dini inançlara aykırı düşüncelerden rahatsız olma,
  • Kötü bir durum veya olay hakkında çok fazla endişelenme,
  • Nesneleri istifleme,
  • Nesneleri gruplamak veya belirli bir sıraya koyma ihtiyacı duyma,

Çocuk ve Ergenlerde Görülen Obsesif Kompulsif Bozukluğun (OKB) Nedeni Nedir?

OKB’nin ortaya konmuş net bir nedeni olmasa da uzmanlar tarafından yapılan araştırmalar, bu rahatsızlığın beyinde meydana gelen bir sorun olduğunu ortaya koymuştur. Bunun yanı sıra, OKB’si olan kişilerin beyinlerinde yeterince serotonin bulunmadığı ve rahatsızlığın, ailelerden çocuklara genetik ile geçebileceği de ortaya konmuştur.

Çocuk ve Ergenlerde Görülen Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Türleri Nelerdir?

Çocuklarda OKB birçok şekilde ortaya çıkmaktadır.
  • Bulaşma Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu
Bulaşma obsesyonu ve temizlik kompulsiyonu olan çocuklar genellikle mikroplar hakkında sürekli endişe duyar ve hasta olmaktan korkarlar. Kirli olduğunu düşündükleri eşyalara dokunamazlar (eşya temiz olsa bile). Sürekli ellerini yıkamak isterler.
  • Kuşku Obsesyonu ve Kontrol Kompulsiyonu
Çocuklar, nesneleri birkaç defa kontrol etmek zorunda hissederler. Örneğin, bir oyuncağının aynı yerde olup olmadığını birçok kez kontrol etmek ister.
  • Cinsel İçerikli Obsesyonlar
Cinsel içerikli obsesyonu olan çocuklar veya ergenler, düşündükleri şeylerden suçluluk ve utanç duyarlar. Cinsel yönelimini, arzularını veya cinsel ilgi alanlarını sürekli olarak sorgularlar.
  • Dini İçerikli Obsesyonlar
Dini içerikli obsesyonlarla mücadele eden çocuklar genellikle dini ve ahlaki değerlere küfür etme, karşı gelme ve doğru/yanlış kavramları ile ilgili oldukça endişe duyarlar.
  • Simetri Obsesyon ve Kompulsiyonlar
Simetri rahatsızlığı olan çocuklar ve ergenler genellikle eşyalarını belirli bir şekilde hizalama ihtiyacı duyarlar. Bu ihtiyaç eylemlerine de yansır (eğer sol dizinizi kaşırsanız, sağ dizinizi de kaşımanız gerekir). Belirli bir sayıyı, belirli sayıda sayma ihtiyacı duyabilirler.
  • Biriktirme ve Saklama Kompulsiyonları
Biriktirme ve saklama kompulsiyonlarının belirtileri ise şu şekildedir: bir şeyi atmanın atan kişiyi veya bir başkasını mağdur edeceğini düşünürler. Önemli veya gerekli bir eşyayı kazayla atmaktan aşırı korkarlar. Eşyalarını kontrol etme veya gözden geçirme zorunluluğu hissederler.
  • Dokunma kompulsiyonları
Dokunma kompulsiyonu olan çocuklar veya ergenler, belirli nesnelere dokunma zorluğu çekerler.
  • Batıl İtikatlar, Uğurlu, Uğursuz sayılar ve Renkler
Çocuk, kültüründeki bazı inanışlarına bağlıdır ve bu inanışları yerine getirmediği takdirde başına kötü bir şey geleceği düşüncesine kapılır (merdiven altından geçmemek, evden sağ ayakla çıkmak vb.) Bu tür inanışlar, çocuğun günlük yaşamını oldukça etkiler.

Çocuk ve Ergenlerde Obsesif Kompulsif Bozukluğun Çocuk Üzerinde Nasıl Bir Etkisi Vardır?

Obsesif düşünceler ve davranışlar, çocukların rahat bir şekilde davranmasını ve hayattan zevk almasını olumsuz olarak etkiler. Çocuk öncelikle okulda sorunlar yaşamaya başlar. Dikkat dağınıklığı rahatsızlığı sorunu meydana gelebilir. Çocukta, çocuk kaygısı, çocuk depresyonu, genç kaygısı veya genç depresyonu gibi bazı zihinsel sağlık sorunları oluşabilir. Çocuk kendisine ilişkin olumsuz duygu ve düşünceler geliştirebilir. Arkadaşlarından ve ailesinden farklı olduğunu düşünerek kendisini sosyal alanlardan ve sosyallikten soyutlar. OKB’si olan çocuklar genellikle stresli ve huzursuzdurlar. Bundan dolayı, uykusuzluk problemler ve uykusuzluktan kaynaklanan fiziksel problemlerle karşı karşıya kalabilir. Uykusuzluk sonucu, okul hayatındaki başarısı düşüş gösterir. Uykusuzluk sonucu, dikkat dağınıklığı problemi ile de karşı karşıya kalarak aynı anda iki sorunu yaşadığı için kendisini sorgular ve özsaygısını kaybedebilir. Bu durumda, birileri ile konuşmaktan çekinebilir veya konuşması gereken sosyal ortamlardan uzaklaşır.Kısacası OKB, çocuğun akademik hayatını ve sosyal yaşantısını etkilemekle kalmaz aynı zamanda çocukta birtakım fiziksel ve ruhsal rahatsızlıkların da meydana gelmesine neden olur. Bundan dolayı çocuk, OKB belirtisi gösterdiği takdirde çocuk ve ergen psikiyatri uzmanlarına ya da klinik psikologlara yönlendirilmeli ve ona uygun olan tedavi sürecine başlatılmalıdır. Süreçte aile desteğinin de çok önem taşıdığı da unutulmamalı ve çocuğa baskı oluşturacak davranışlarda bulunmamakla birlikte çocuğa söylenen sözlere dahi özen gösterilmelidir.

Çocuk ve Ergenlerde Obsesif Kompulsif Bozukluk Kaç Yaşında Görülmeye Başlar?

Halen OKB ile mücadele eden birçok yetişkinin bu rahatsızlığı, aslında onların çocukluk döneminde başlamıştır. OKB vakalarının ilk zirvesi, 10 ila 12 yaş civarında meydana gelir. Bu dönem, ergenliğe eşlik eden beyin ve vücuttaki biyolojik değişikliklerin yanı sıra okul ve okulda başarılı olma kaygısı ile tetiklenir. İkinci zirve ise erken yetişkinlik döneminde ortaya çıkar.

OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) Görülme Oranı Nedir?

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), çocukları ve ergenleri etkileyen en yaygın psikiyatrik hastalıklardan biri olmakla beraber, genellikle ergenlik veya genç erişkinlik döneminde gözlemlenmeye başlar. Uzmanlar tarafından yapılan araştırmalar sonucu, her 200 çocuk ve ergenden biri, OKB ile mücadele etmektedir.

Her Takıntılı Düşünce veya Davranış OKB Olarak Tanımlanabilir mi?

Herkesin zaman zaman istenmeyen veya bir anda ortaya çıkan düşünceleri vardır. Ancak OKB’si olan kişiler, obsesyonları ve kompulsiyonları o kadar sık yaşarlar ki bundan dolayı günlük yaşantıları çekilmez bir hal alır. Düşüncelerinden, davranışlarından ve deneyimlerinden uzaklaşmak için mücadele ederler ve bunun sonucunda hayattan zevk almakta zorlanırlar.

OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) Nasıl Tedavi Edilir?

OKB tedavisinin ilk adımı, bir çocuk ve ergen psikiyatri uzmanına danışmak ve bu doktordan bir değerlendirme almaktır. Bir psikolog veya psikiyatrist tarafından yapılan kapsamlı bir değerlendirme, kaygı veya sıkıntılı ruh halinin meydana gelen travmatik bir olayın sonucu meydana gelip gelmediğini veya kişinin endişelerinin başka düşünce veya inançlara dayanıp dayanmadığını ortaya koyacaktır. Psikiyatrist, OKB’si olan birinin mevcut veya geçmiş bir tik bozukluğuna sahip olup olmadığını da belirlemelidir. OKB ile beraber anksiyete, depresyon ve yıkıcı davranışlar bozuklukları da gözlemlenmektedir.Tedavi süreci, çocuğun semptomlarına, yaşına ve genel sağlığına bakılarak yönetilmelidir. Tedavi süreci, davranış terapisi ve ilaç ile yönetilebilir. Davranış terapisi, özellikle bilişsel-davranışçı terapi, çocuğun olumsuz düşüncelerini daha olumlu, etkili düşünme biçimlerine dönüştürmesine yardımcı olacak ve davranışlarda değişiklik gözlemlenmesini sağlayacaktır. OKB için davranış terapisi, çocukların korkularına güvenli bir ortamda kademeli olarak maruz bırakılmasını içerebilir. Bu şekilde çocuk, takıntı haline getirdiği davranışı yapmadığında başına kötü bir şeyin gelmeyeceğini öğrenir ve bu da çocuğun kaygılarını azaltır. Davranış terapisi tek başına etkili olsa da bazı çocuklar davranış terapisi ve ilaç kombinasyonu ile tedavi edilir. Aileler ve okullar, terapi sürecinin bir parçası olarak rol almalı ve çocukların stresi yönetmelerine yardımcı olabilir.

OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) Kendi Kendine Geçen Bir Rahatsızlık Mıdır?

OKB, kendi kendine geçen bir durum değildir. Belirtiler gözlemlendiği takdirde çocuğun uzman bir psikolog veya psikiyatriste yönlendirilmesi ve tedavi sürecinin ivedilikle başlatılması gerekir. Aksi halde kaygılı ruh hali, yetişkinlik dönemini dahi etkisi altına alacaktır.

OKB’ye (Obsesif Kompulsif Bozukluk) Başka Hangi Hastalıklar Eşlik Edebilir?

OKB rahatsızlığı, zaman zaman birçok hastalığa neden olurken zaman zaman da birçok rahatsızlık ile aynı anda yaşanır. Bu rahatsızlıkları şu şekilde sıralamak mümkündür:
  • Beden Dismorfik Bozukluğu (BDB)
Çocuk görünüşündeki gerçek veya hayali bir kusura odaklanır ve bu kusurla ilgili aşırı endişe duyar. Çocuk veya ergen birey, görünüşünü sürekli olarak başkalarıyla karşılaştırabilir veya aynaya bakmak için çok fazla zaman harcayabilir. Başka kişiler, çocuğun kendisinde gördüğü kusuru görmese de çocuk, bunun küçük bir kusur olduğuna inanır.
  • Ekskoriasyon Bozukluğu (Deri Yolma Bozukluğu )
Çocuk, deri yolma alışkanlığının önüne geçmeye kalksa dahi kendisini durduramaz ve kendi vücudunda yaralanmaya veya lezyon oluşmasına neden olur.
  • Trikotillomani (Saç Yolma Bozukluğu):
Çocuk, sahip olduğu endişeli ruh halinden dolayı kendi saçlarını yolmaya başlar.

OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) Tedavisini Kimler Yapabilir?

Bir çocuğun, obsesif kompulsif bozukluk rahatsızlığı olduğundan şüphe duyuyorsanız yapmanız gereken şey öncelikle çocuğu, bir çocuk ve ergen psikiyatri doktoruna yönlendirmek olacaktır. Eğer çocuk ve ergen psikiyatri uzmanınız gerek görürse çocuğunuzu bir psikoloğa yönlendirebilir.Çocuğu bir doktora yönlendirmeden ve randevu almadan önce bir liste yapmanız tedavi süreci için oldukça yararlı olacaktır. Yapacağınız listede şu noktalara yer verebilirsiniz:
  • Çocuğun yaşadığı obsesyon ve kompulsiyon türleri ve bu rahatsızlığı nedeniyle yapmaktan kaçınıyor olabileceği şeyler,
  • Fark edilen herhangi bir semptom,
  • Son dönemde yaşanılan herhangi önemli bir olay,
  • Alınan tüm ilaçlar, vitaminler, bitkisel ilaçlar veya diğer takviyeler ve bu ilaçların dozajları,
  • Doktora veya terapiste çocuk ile ilgili sormak istedikleriniz.

OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) Tedavisi Ne Kadar Sürer?

OKB tedavisinin ne kadar süreceğine dair net bir bilgi vermek doğru olmayacaktır, çünkü her çocuk farklıdır ve farklı bir tedavi süreci gerekebilir. OKB belirtilerinizin ne kadar şiddetli olduğu, tedavi sürecinin başarılı bir şekilde devam edip etmediği, doktorun uzmanlığı gibi etkenler, tedavi sürecini etkileyeceği gibi bu süreyi de etkilemektedir.Tedavi süresine dair bir bilgi vermek gerekirse yaklaşık bir değer söylemek mümkündür. Hafif OKB ile karşı karşıya olan çocuklar, başarılı bir süreç geçirildiği takdirde evde yapılan egzersizlerle beraber yaklaşık 10 saatlik terapist tedavisi ile çok daha iyi bir noktaya gelebilir. Daha şiddetli OKB’si olan çocukların ise daha uzun süren bir tedavi sürecine ihtiyacı olacaktır. Çoğu hastanın ise ilaca başladıktan 10-12 haftaya kadar bir iyileşme gösterdiği gözlemlenmiştir.

OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) Tedavisi Gören Çocuk ve Ergenler Tamamen İyileşir Mi?

OKB tedavisi hakkında sizlere net bir bilgi veremesek de size güzel bir haberimiz var! Terapi seanslarında tutarlı olunduğu ve verilen görevler yerine getirildiği takdirde OKB’nin tedavisi için iyi adımlar atılmakta ve hastanın sorunu azalmaktadır.

OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) Tedavisinde Aileler Ne Yapmalı?

OKB tedavisinde genellikle, bireysel psikoterapi ve ilaçların bir kombinasyonu kullanılır. Ebeveynler, çocuğun OKB tedavisinde oldukça önemli bir role sahiptir. Ebeveynin bu süreçte destekleyici olması ve sürece olumlu bakması gerekmektedir. Ebeveynlerin tedavi sürecinde çocukları için yapabileceği şeyler şu şekilde sıralanabilir:
  • Tüm randevuları, çocuğun doktorundan alın ve bu doktorun yönlendirmeleri göz önüne alın.
  • Çocuğun tedavi sürecini başarılı bir şekilde tamamlaması için danışmanlar, terapistler, sosyal hizmet uzmanları, psikologlar ve psikiyatristlerden oluşan bir ekipten destek alın.
  • Çocuk ile aranızda güçlü bir bağ kurun.
  • Bu süreçte, çocuğun terapisti ve okulu ile birlikte çalışın.

OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tedavi olumadığı takdirde, OKB’nin şiddeti, hastanın kendi hayatını bitirme isteği duymasına neden olacak kadar kötü bir hal alabilir. Çocuğun, okula gidememesine, arkadaşları ile oyun oynayamamasına ve sosyal izolasyona yol açabilir. OKB rahatsızlığından muzdarip olan bir çocuk, intihar etmeyi düşünebilir. Bundan dolayı OKB, göz ardı edilmemesi gereken en önemli rahatsızlıklardan biridir. Belirtiler gözlemlendiği takdirde ivedilikle bir uzmana başvurmak oldukça önem taşır. Çocuk tedavi edilmediği takdirde çocuğun günlük yaşamı zor bir hal alacak, çocuğun özgüveni düşecek ve bu da sosyal gelişimini olumsuz yönde etkileyecektir. Depresyon, stres ve benlik saygısını kaybetme gibi durumlar yaşamaması adına, çocuğun gerekli tedavilere başlaması gerekmektedir.

Dr. Bilge Merve Kalaycı ve Çocuklarda OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk)

Obsesif kompulsif bozukluk, sıklıkla çocukları ve ergenleri etkileyen ruhsal bir hastalıktır. Çocuklarda obsesif kompulsif bozukluk, çocuğun yaşamını olumsuz açıdan etkilememesi için durumun fark edildiği takdirde gerekli desteğin acilen alınması önerilir. Çocuk ve ergen psikiyatri uzmanları ve psikologlar aracılığı ile de bu tür problemlerde danışmanlık alınabilir. Bu noktada önemli olan şey, çocuğun yeterince gözlemlenmiş ve “OKB” tanısı konacak durumda olmasıdır.Ankara ilinde yer alan birçok uzman bu konuda hizmet vermektedir. Eğer siz de çocuğunuzun obsesif kompulsif bozukluk (OKB) ile karşı karşıya olduğundan endişe duyuyorsanız dilediğiniz zaman Uzman Dr. Psikiyatrist Bilge Merve Kalaycı‘dan randevu alabilirsiniz. Tedavi sürecinde sadece hekimin başarılı olması yeterli olmamaktadır. Bu süreçte ailenin yanı sıra sosyal çevre de önemli hale gelir. Tedavinin en temel amacı çocuk için yaşam kalitesini en üst seviyelere taşımaktır. Bu temel amaç, hem tedavi süreci hem terapiler hem de ailenin desteği ile sonuç verebilir. Çocuklarda ve Ergenlerde Tik BozukluklarıÇocuklarda ve Ergenlerde Depresyon Nedir?Çocuklarda ve Ergenlerde İnternet ve Oyun BağımlılığıÇocuklarda ve Ergenlerde KekemelikTuvalet EğitimiOkul Korkusu ve Fobisi 

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Scroll to Top