Evlat Edinme

Evlat Edinme

 Evlat edinme, bir yetişkinin bir çocuğun ebeveynlik sorumluluğunu yasal ve kalıcı olarak üstlenmesi ve aynı zamanda çocuğun biyolojik ebeveyn(ler)inin veya yasal vasi(ler)inin hak ve sorumluluklarının sona erdirilmesi sürecidir.

Evlat Edinmenin Önemi Nedir?

Yüzyıllardır evlat edinme yoluyla birçok aile kurulmuş olup son yıllarda psikologlar, evlat edinilen çocukların ve evlat edinen ailelerin hayatlarını birlikte nasıl sürdürdüğünü araştırmaya başladılar. Evlat edinilen çocukların yeni bir eve uyum sağlamalarına ve bu süreçte başarılı olmalarına yardımcı olmak ve sorunların neden ortaya çıkabileceğini anlamak için yapılan araştırmalar, evlat edinilen çocukların gelişimi üzerindeki genetik olduğu kadar doğum öncesi ve doğum sonrası çevresel etkilere de bakmaktadır. Uzmanların ve araştırmacıların diğer odaklandıkları nokta ise yeni ebeveynlerin evlat edinme sonrası deneyimleri ve genellikle zorluklarla karşı karşıya kalan kardeşlerin uyumudur.

Evlat Edinilen Çocuklar Evlat Edinilmek Hakkında Ne Düşünüyor?

Evlat edinilen çocuklar, genellikle evlat edinmeleriyle ilgili çok çeşitli duygular yaşarlar. Birçoğu, evlat edinen aileleriyle yakın bir ilişki içinde olduklarını ve her zaman kendilerini eve “ait” gibi hissettiklerini bildirmektedir. Bazı çocuklar ise sağladıkları yaşam için evlat edinen ebeveynlerine minnettar olduklarını söylemektedir. Öte yandan, birçok evlat edinilen çocuk kimlik oluşumu veya terk edilme duygularıyla başa çıkmak zorunda kalmaktadır.  Bu çocuklar, evlat edinen ailelerine gerçekten uyum sağlamadıklarını düşünebilir veya evlat edinilmeselerdi hayatlarının nasıl olacağını merak edebilirler. Benzer şekilde ailesini bilmeden yetiştirilen pek çok çocuk, öz ailelerini bulmak ve onlarla tanışmak istemektedir. Ancak diğer çocuklara bakıldığını çocukların böyle bir arayış içinde olmadıkları ve sahip oldukları ailevi ilişkilerden memnun olduklarını görülmektedir. Kimi evlat edinilen çocuklar ise genellikle travma veya diğer olumsuz deneyimlerin sonucu olarak, evlat edinme konusunda çok olumsuz görüşlere sahiptir.

Evlat Edinmenin Psikolojik Etkileri Nelerdir?

Evlat edinme karmaşık bir durum olmakla beraber evlat edinilen çocukların psikolojik tepkilerinde büyük farklılıklar görülebilir. Çoğu çocuk, bazı travmatik deneyimlerle başa çıkarken, aynı zamanda terk edilmişlik duygularını ve/veya kimlik oluşturma sorularını yönetmek zorundadır. Sonuç olarak evlat edinilen bazı çocuklar; psikolojik rahatsızlıklar, davranışsal zorluklar veya zihinsel durumlarını olumsuz yönde etkileyebilecek bir “ait olmama” duygusu ile mücadele eder.

Evlat edinilen çocukların “kurtarıldıkları” için minnettar hissetmeleri gerektiği veya evlat edinen ebeveynlerin evlat edinilen çocukları “gerçek” çocuklarını sevdikleri kadar sevemeyecekleri gibi mevcut olan mitler, olumsuz duygusal ve psikolojik etkilere katkıda bulunabilir. Ancak bu engellere rağmen, birçok evlat edinilen çocuk, mutlu ve uyumlu bir şekilde büyümektedir. Evlat edinen ebeveynleri ve varsa biyolojik ebeveynleri ile yakın ve dürüst ilişkileri olan çocukların, kendilerini güvende hissetmeleri ve evlat edinmenin zorluklarını aşma konusunda daha dirençli olmaları olasıdır.

“Evlat Edinilmiş Çocuk Sendromu” Nedir?

“Evlat edinilmiş çocuk sendromu”, evlat edinilen çocukların yaşayabileceği duygusal ve davranışsal zorlukları tanımlamak için kullanılan, geniş çapta tartışılan bir terimdir. Sendrom, bağlanmanın yanı sıra meydan okuma veya şiddet gibi sorunlu davranışları kapsar. Şu anda doğrulanmış bir tanı olarak kabul edilmemiş olsa da psikolojik açıdan böyle bir sendromun olduğu birçok kişi tarafından kabul edilmiştir.

Evlat Edinmeye Dair Yanlış Düşünceler Nelerdir?

Evlat edinme; yanlış anlamalara, mitlere ve etiketlenmeye konu olan karmaşık bir durumdur. Evlat edinen ebeveynlerin evlat edinilen çocukları “kurtardığına” dair olan inanç evlat edinilen çocuklar ve çocukların öz aileleri için incitici olabilir. Öte yandan, evlat edinen ailelerin “öz” olmadığına veya evlat edinilen çocukların öz çocukları kadar sevilmediğine dair yaygın inançlar da benzer şekilde ebeveynlere ve çocuklara zarar verebilir. Hem evlat edinen ebeveynler hem de evlat edinilen çocuklar evlat edinme konusunda yanlış iddialarla karşı karşıya kalabilir.

Evlat Edinilmiş Çocuğa Bu Durum Ne Zaman Açıklanır?

Evlat edinilen çocuğa bu durumu açıklamak oldukça dikkat edilmesi gereken bir husus olmakla beraber çocuğun yaşı ve gelişim çağı göz önüne alınmalıdır. 3 yaşından itibaren yapılacak açıklama öncesinde bir uzmandan destek alınmalıdır. Çocuğun durumu daha iyi anlaması için 6-7 yaş çok daha ideal olmakla beraber asıl önemli olan şey, açıklamayı uygun dille ve ergenlikten önce yapmaktır. Bu konuda gerekirse uzmanlardan destek almak gerekir.

Evlat Edinilen Çocukta Meydana Gelebilecek Psikolojik Sorunlar Nelerdir?

Evlat edinilen çocukların büyürken karşılaştıkları sorunların çoğu, dönemsel sorunlar olsa da, bazı evlat edinilen çocuklar doğrudan evlat edinilmeleriyle ilgili zorluklar yaşarlar. Bazen bu sorunlar, çocuğun yeni bir ortama uyum sağlamasının bir sonucu olarak nispeten hafif veya geçici bir durumdur ancak mevcut durum ciddi ve kronik hale gelebilir. Böyle bir durumda çocuğun profesyonel destek alması gerekir. Eğer mevcut sorunlar ele alınmazsa, bu sorunlar ciddi zihinsel sağlık sorunlarına dönüşebilir. Evlat edinilen çocuklarda meydana gelebilecek psikolojik sorunları şu şekilde sıralamak mümkündür:

  • Reddedilme Duygusu

Çocuğunuz erken yaşta evlat edinilmişse ve evlat edinildiğini hatırlamıyorsa, evlat edinildiğini öğrendikten sonra reddedilme de dahil olmak üzere çok çeşitli duygular yaşayabilir. Çocuğunuz biyolojik ailesinin onları sevmediğini, istemediğini veya sevmediğini düşünebilir. İstenmeme veya terk edilme duygusu evlat edindiğiniz çocuğun psikolojik sağlığını ve gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle çocuğunuza ailenizin önemli bir parçası olduğunu hissettirmenin yollarını bulmanız gerekmektedir.

  • Kayıp ve Keder

Algılanan terk nedeniyle ifade edilmeyen kayıp ve keder duyguları, evlat edindiğiniz çocuğunuzda davranış sorunlarına yol açabilir. Çocukta yalnızca keder ve kayıp değil, aynı zamanda utanç, hayal kırıklığı, kafa karışıklığı ve merak duyguları da alevlenebilir. Çocuğunuzun biyolojik ebeveynleri hakkında soruları olması doğaldır. Ayrıca, çocuk evlat edinildiğini hatırlayacak kadar büyükse, evlat edindiğiniz çocuğunuz biyolojik kardeşlerini, büyükanne ve büyükbabasını, arkadaşlarını ve diğer tanıdık ortamlarını kaybetmenin yasını tutabilir.

  • Kimlik Sorgulama

Evlat edinilen çocuk, evlat edinme hakkında bilgi edinirken kendini tanımlamayla ilgili bir hal alabilir. Evlat edinilen çocukların; biyolojik ebeveynleri, nerede yaşadıkları, kime benzedikleri, biyolojik ebeveynlerinin onları neden evlatlık vermekten vazgeçtiği vb. hakkında birçok soruları olacaktır. Çocuğunuz ayrıca size biyolojik aile gelenekleri ve mirası hakkında sorular sorabilir. Önemli olan çocuğu kırmadan ve üzmeden doğru cevaplar seçmektir.

  • Benlik saygısı

Evlat edinilen çocuğunuzun benlik saygısı; onun aidiyet duygusu, kimliği, değeri ve saygınlığı ile ilgilidir. Yapılan birkaç araştırma, evlat edinilen çocukların, evlat edinilmeyen akranlarına göre benlik saygısı konusunda daha düşük puan aldığını ortaya koymaktadır.

  • Genetik Problemler

Çoğu zaman, evlat edinilen bir çocuğun biyolojik veya genetik aile sağlığı bilgilerine erişimi yoktur. Evlat edinilen çocuğunuzun herhangi bir hastalık veya bozuklukla ilgili genetik bir geçmişi varsa, o zaman çocuk bu konuda yeterli bilgiye sahip olmayabilir. Genetik sağlık öyküsünün olmaması, doğru tedavi yolu için oldukça değerlidir.

Evlat edinilmiş bir çocuğun yaşayacağı diğer sorunlar ve yapılması gerekenler şu şekilde sıralanabilir:

  • Ebeveynlik Rolünün Geçerliliğini Sorgulamak

Bu genellikle “Sen benim gerçek annem değilsin!” veya “Gerçek annem bunu bana asla yapmaz!” gibi ifadelerle aksettirilir. Bu tür sözler çok incitici olabilse de, çocuğun genellikle bunları kastetmediği unutulmamalıdır. Çocuk sadece duygusal bir patlama yaşamaktadır.  Çocuk, kendi yolunu bulamayacağını anladığında genellikle kendini güçsüz hisseder. Böyle bir durumda yapmanız gereken şey, geri çekilmek ve durumu analiz etmek olmalıdır. Çocuğa vereceğiniz cezada veya kararınızda temkinli davranmıyorsanız, çocuk ne derse desin kararlı olmalısınız. Çocuğun bu taktiği kullanarak sizi manipüle etmesine izin verirseniz, çocuk bunun işe yaradığını öğrenecek ve böylece doğru olsun ya da olmasın bu tür kelimeleri çok daha sık duymaya başlayacaksınız. Tuzağa düşmek yerine, gerçekten de çocuğunuzun “gerçek” annesi olduğunuzu ve herhangi bir gerçek anne gibi, çocuğunuz için iyi olduğu için kural veya yasak koyma kararı aldığınızı açıklayın.

  • Aşırı Şımartılmak

Bazı ebeveynler, evlat edindikleri çocukları öz bir çocuktan daha fazla şımartarak, özünde evlat edinildiği için ona “özel”miş gibi davranmak isterler ancak bu durum aksine sorunlar yaratacaktır. Genellikle ebeveynler bunu ya çocuk için üzüldüklerinden dolayı ya da evlat edinilmenin çocuklar için korkutucu bir süreç olduğunu düşündükleri için yaparlar. Ebeveynler ayrıca kendilerinin öz çocuğu olmadığı için, evlat edinilen çocuğu disipline etme “hakkına” sahip olmadıklarını hissedebilir veya çocuğun öz ebeveynlerinin çocuğa her bağırdıklarında veya onu okula gönderdiklerinde haklarında ne düşüneceklerinden endişe duyabilirler. Bununla birlikte, aslında evlat edinilmiş olsun ya da olmasın, herhangi bir çocuğa aşırı düşkünlük, aslında o çocuğun yıllar içinde daha fazla endişe duymasına ve üzülmesine neden olur. Çünkü bu durumda kontrol çocuğa geçer ve tüm çocukların buna ihtiyacı vardır. Güvende olmak için kontrolün ebeveynlerinde olması gerekir. Dolayısıyla, konu kurallar ve sınırlar olduğunda, evlat edinilmiş bir çocuğa farklı davranma dürtüsünün üstesinden gelmek esastır.

  • Travmaya Tepki Vermek

Evlat edinilen çocuklar zaman zaman olumsuz geçmiş deneyimlerin bir sonucu olarak, genellikle belirli yerlerden veya şeylerden kaçınarak garip davranışlar sergileyebilir. Örneğin, bazı evlat edinilen çocukların, onları bir koruyucu aile evinden diğerine götürülmekle ilişkilendirdikleri için belirli bir renkteki arabalara binmekten kaçındıkları bilinmektedir.

Araştırmalar, erken çocukluk çağı travmasının ileriki yaşlarda ruh sağlığı bozukluklarına yol açabileceğini göstermektedir. Bu nedenle çocuğunuz bu tür davranışlar sergiliyorsa, onu bu alanda uzman bir terapiste götürmelisiniz. Terapist davranışın kökenine inebilir ve çocuğun anlama ve duyarsızlaştırma yoluyla davranışın üstesinden gelmesine yardımcı olabilir.

  • Yeme Bozuklukları

Yoksul bir aileden evlat edinilmiş bir çocuk, yemek yemekle ilgili tuhaf davranışlar sergileyebilir. Bu davranışları şu şekilde sıralamak mümkündür:

  • Yemek yemeyi reddetme

Yemekten yoksun bırakılan bir çocuğun, yaygın olarak bulunan birçok yiyeceği yemeyi reddetmesi, sezgisel görünebilir. Ancak çocuk, sunulan yeni yiyeceklerin tümünü yemeyebilir. Bu durumda çocuğun sürece alışması için zaman tanınmalıdır.

  • Aşırı yemek yemek

Bazı çocuklar ise geçmişte yiyecekten yoksun bırakıldıkları için evlat edinildikleri evlerde çok fazla yemek yeme eğilimi gösterebilirler. Bu durum genellikle geçicidir; Çocuk, besin kaynağının bitmediğini gördüğünde, normal şekilde yemeye başlayacaktır.

  • Yiyecekleri istiflemek ve saklamak

Yiyecekleri istifleyen veya saklayan çocuklar, genellikle gelecekte de yemek yiyebileceklerini garantilemek ister. Bu nedenle, davranış sinir bozucu görünse de çocuğa karşı anlayışlı olunmalıdır. Çünkü çocuk, devamlı olarak yemek yiyebildiğini anladığında bu alışkanlık da sona erecektir.

  • Daha Ciddi Sorunlar

Evlat edinilen çocuklar; travma, istismar veya yoksunluk sonucunda daha ciddi davranışsal ve psikolojik sorunlar geliştirmeye devam ederler. Belirgin bir neden olmaksızın sorunlarla yüzleşen çocukların olması da gayet doğaldır.

Daha ciddi sorunları belirlemek, çocuğun geçirdiği süreçleri değerlendirmekle başlar Neredeyse tüm evlat edinilen çocuklar, eve geldikten sonraki aylarda, yeni ebeveynlerini “test etmek” istedikleri için harekete geçecek ve farklı davranışlar sergileyeceklerdir. Bu normal bir durum olmakla beraber sorunların çözümünde uzman bir terapiste ihtiyaç duyulabilir.

Bir çocuğun davranışları, daha ciddi bir sorunun başka bir önemli göstergesi olabilir. Bir çocuk aşağıda listelenen belirtilerden yalnızca ikisini veya üçünü gösteriyorsa, sorun muhtemelen geçicidir. Ancak bu belirtilerden üç veya daha fazlasının sergilenmesi genellikle sorunun ciddi ve kronik olduğu anlamına gelir:

– İştahta ani değişiklikler,

– Uyku düzenindeki değişiklikler,

– Akademik başarıda ciddi bir düşüş,

– Kaçınma,

– Öz bakımın yetersizleşmesi,

– Artan kaygı,

– Sosyal izolasyon (veya akran grubundaki istenmeyen ani değişiklik),

– Favori etkinliklere ilgi kaybı,

– Şiddetli patlamalar veya antisosyal davranışlar (hırsızlık, yangın çıkarma, hayvanlara zarar verme),

– Gelişimsel gecikmeler,

– Kendine zarar verme,

– Madde bağımlılığı.

Evlat edinilen çocuğunuz olumsuz davranışlar sergiliyorsa, bu soruna davranışı tespit edip düşünceli bir şekilde yaklaşmak ve sevgi ile çözüm aramak önemlidir. Evlat edinilen çocuğunuzun aileye dahil olduğunu hissetmesi için ona fırsatlar sunmanız gerekmektedir. Evlat edinilen çocuğunuzu sevmek ve ona bakmak, onun davranış problemlerini etkili bir şekilde çözmenize ve genel olarak refahını önemli ölçüde artırmanıza yardımcı olacaktır.

Uzm. Dr. Bilge Merve KALAYCI ve Evlat Edinme

Çocuğunuzun bir terapiste ihtiyacı varsa, evlat edinme konusunda tarafsız bir tavrı olan bir uzmana danışmanı oldukça önemlidir. Evlat edinme sürecini anlayan, aynı zamanda evlat edinmede oluşan bağların gücünü ve pozitifliğine inanan bir ekiple çalışmanız oldukça değerlidir.

Evlat edinme sürecinde yaşanan sorunlar, genel olarak hem ebeveynleri hem de çocukları etkisi altına almakla beraber bu sorunlar, ciddi sonuçlara yol açabilmektedir. Ancak bu sorunların üstesinden gelebilmek için yapılabilecek birçok şey vardır. Mevcut durumun kişinin yaşamını olumsuz olarak etkilememesi için acilen gerekli desteğin alınması önerilir. Çocuk psikiyatri uzmanları ve uzman psikologlar aracılığı ile de bu tür problemlerde danışmanlık alınabilir. Bu noktada önemli olan şey, kişinin yeterince gözlemlenmiş olmasıdır.

Ankara ilinde yer alan birçok uzman bu konuda hizmet vermektedir. Eğer siz de çocuğunuzun evlat edinilme sürecinden dolayı sorunlar yaşadığından endişe duyuyorsanız dilediğiniz zaman bir uzmandan randevu alabilirsiniz. Tedavi sürecinde sadece hekimin başarılı olması yeterli olmamaktadır. Bu süreçte ailenin yanı sıra sosyal çevre de önemli hale gelir. Tedavinin en temel amacı kişi için yaşam kalitesini en üst seviyelere taşımaktır. Bu temel amaç, hem tedavi süreci hem terapiler hem de ailenin desteği ile sonuç verebilir.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Scroll to Top