Çocuğunuzla cinsellik hakkında konuşmak için asla erken değildir. Çocuğunuzun küçüklüğünden itibaren cinsellik ve bedenler hakkında konuşmak, çocuğunuzun cinselliğin yaşamın sağlıklı bir unsurunu olduğunu anlamasına yardımcı olabilir. Çocuğunuz ile yapacağınız bilgilendirici ve dürüst konuşmalar ileride onunla yapacağınız konuşmaları kolaylaştırabilir. Yapılan bu konuşmalar ve bilgilendirmeler aynı zamanda çocukların büyüdüklerinde cinsellik konusunda daha sağlıklı seçimler yapmaları için zemin hazırlar.
En değerli şey ise, çocuğunuzun açık, dürüst ve güvenilir bilgi almak için size sorular yöneltebilmesi, çocuğunuzun size cinsellik hakkında soru sormaktan korkmaması veya utanmamasıdır. Cinsellik hakkında konuşmak, tek seferlik bir konuşma değildir. Çünkü çocuğunuz büyüdükçe onunla cinsellik hakkında konuşmaya devam etmeniz oldukça doğaldır.
Çocuklara Cinsel Eğitim Ne Zaman Verilmelidir?
Cinsel eğitim doğumdan başlayan ergenlik dönemini de içine alan ve ailede başlayan bir süreçtir Cinsel eğitime başlamak için herhangi bir yaş sınırı yoktur. Çocuklar zaten okul öncesi dönemdeyken (3-4 yaş dolaylarında) cinsellik hakkında ilk sorularını ebeveynlerine yöneltir. Ebeveyn gereken açıklamaları sade ve uygun bir şekilde aktarmalıdır.
Çocuklara Cinsel Eğitim Nasıl Verilir?
Çocuğunuza cinsel eğitim verirken takip etmeniz gereken bazı adımlar olacaktır. Gelin bu adımlara birlikte bir göz atalım.
- Çocuğunuzun seviyesine uygun olan şeyleri açıklayın.
Her şeyi çocuğunuzun anlayabileceği düzeyde açıklayın. Örneğin, altı yaşındaki çocuklar, kadınların doğum yaptığını bilirler ancak detaylı bilgiye ihtiyaç duymazlar. Mümkünse açıklamanızı kısa, gerçeklere dayalı ve olumlu tutmak en iyisidir.
- Vücut bölümleri için doğru adlar kullanın.
Çocuğunuz ile vücudun bölümleri hakkında konuşurken penis, testis, vulva, vajina gibi doğru isimleri kullanmak iyi bir fikirdir. Doğru isimleri kullanmak, çocuğa vücudumuzun bu kısımları hakkında konuşmanın sağlıklı ve normal bir şey olduğu mesajını verir. Çocuğunuz vücut bölümlerinin doğru isimlerini biliyorsa, sizinle ya da gerekirse doktor gibi kişilerle vücudu hakkında net bir şekilde iletişim kurabilecektir.
- Gerekirse ‘Bilmiyorum’ deyin.
Çocuğunuzun sorduğu her soruya cevap veremeyebilirsiniz. Ne söyleyeceğinizi bilmiyorsanız, çocuğunuza sorduklarından memnun olduğunuzu ancak cevabı bilmediğinizi, araştırma yaparak ardından ona bilgi vereceğinizi belirtin.
- Konuşmayı her iki ebeveyn birlikte yapın.
Her iki ebeveynin cinsellikle ilgili tartışmalara dahil olması iyidir. Konuşmaya tüm ebeveynler dahil olduğunda, çocuklar cinsellik hakkında konuşmanın normal bir şey olduğunu öğrenirler. Bu, çocukların bedenleri hakkında konuşurken daha rahat hissetmelerine ve cinsel duygularının sorumluluğunu almalarına yardımcı olabilir.
- Bir konuşma başlatın.
Bazı çocuklar çok fazla soru sormak istemezler. Bu nedenle, sizin bir konuşma başlatmanız gerekebilir. Ne söyleyeceğinizi önceden düşünmek ve ardından konuyu açmak için iyi bir zaman seçmek iyi bir fikirdir. Örneğin, biri televizyonda hamilelik hakkında konuşuyorsa, ‘Daha önce televizyonda hamilelik hakkında konuşuyorlardı’ diyebilirsiniz. Bunun ne olduğunu bilip bilmediğini merak ettim.’ diyerek bir konuşma başlatabilirsiniz. Bazı çocuklar, cinsellikle ilgili konuşurken göz teması kurmadan konuşmayı daha kolay bulur. Bu nedenle, arabada seyahat ederken dahi cinsellik konusunu konuşmayı planlayabilirsiniz.
- Kendini hazırlayın.
Cinsellik hakkında veya bedenler hakkında konuşurken “penis” veya “vajina” gibi kelimeler kullanmaktan utanabilir veya rahatsızlık duyabilirsiniz. Hangi konuda rahat olduğunuzu düşünerek ve konuşmanızı bunun üzerine inşa ederek kendinizi hazırlamak iyi bir fikirdir.
Yaşlara Göre Cinsel Eğitim Nasıl Olmalıdır?
- 0-2 yaş
Çocuğunuzun bedenler hakkında bilgi edinmesine yardımcı olmak için günlük rutinleri kullanabilirsiniz. Örneğin, banyo zamanı veya çocuğunuzun giyinmesine yardım ederken vücut bölümlerinin adlarını söyleyebilirsiniz.
- 2-3 yaş
2-3 yaş arası çocukların çoğu, kendilerinin ve diğer çocukların bedenlerini çok merak ederler. Ayrıca erkek ve kız çocukların vücutlarının farklı olduğunu fark edeceklerdir. Çocuğunuz size nedenini sorabilir veya ‘Bu da ne?’ diyebilir. Çocuğunuza her vücut parçasının bir adı olduğunu anlatabilirsiniz. Çocuğunuzla birlikte bir kitaba bakmanın faydalı olduğunu görebilirsiniz. Çocuğunuzun vücut bölümlerinin isimlerini öğrenmesine ve kız ve erkek çocuklar arasındaki farkları anlamasına yardımcı olmak için resimleri kullanabilirsiniz.
- 4-5 yaş
4-5 yaş arası çocuklar genellikle bebeklerin nereden geldiğini sorarlar. Bir bebeğin bir annenin rahminde büyüdüğünü ve bir bebek yapmak için bir erkekten sperm (küçük bir tohum gibi) ve bir kadından bir yumurtaya (küçük bir yumurta gibi) ihtiyacınız olduğunu anlayabilirler. Çocuğunuz ‘Nereden geliyorum?’ diye sorarsa, ‘Ne düşünüyorsunuz?’ diye sorabilirsiniz. Bu, çocuğunuzun gerçekte ne istediğini ve neyi ne kadar anladığını anlamanıza yardımcı olur. ‘Bebekler annelerinin içinde rahim denilen bir yerde büyür’ gibi basit bir açıklama yapabilirsiniz. Hamileyseniz, çocuğunuz ‘Bebek nereden çıkıyor?’ diye sorabilir. ‘Küçük kız kardeşiniz rahmimde büyüyor’ gibi basit ama doğru bir cevap verin.
- 6-8 yaş
Altı yaşına kadar birçok çocuk bebeklerin nasıl yapıldığı ile ilgilenir ve bu konu hakkında sorular sorabilir. Çocuğunuz ‘Bebek rahminize nasıl girdi?’ diye sorarsa, çocuğunuza ne düşündüğünü sorun. Bu, çocuğunuzun zaten bildiğini anlamanıza yardımcı olur. Ardından, rahat ettiğiniz kadar çok bilgi vererek basitçe açıklayabilirsiniz. Örneğin, “Bebek yapmak için bir erkekten alınan sperm ve bir kadından alınan yumurta bir araya gelir.” gibi açıklama yapabilirsiniz. Bunun bir erkek ve bir kadın cinsel ilişkiye girdiğinde, yani erkeğin penisini kadının vajinasına koyduğunda gerçekleştiğini açıklayabilirsiniz. Ayrıca cinsel ilişkinin yetişkinlerin her ikisi de canı istediğinde yaptığı bir şey olduğunu ve çocuklara göre olmadığını açıklamakta fayda var. Bazen bebeklerin tüp bebek, evlat edinme, koruyucu aile veya büyükanne ve büyükbaba bakımı gibi farklı şekillerde ailelere girdiğini de belirtebilirsiniz.
Çocuğunuzun size soru sormasını beklemek zorunda değilsiniz. ‘Nasıl doğduğunuzu ve nereden geldiğinizi hiç merak ettiniz mi?’ diye sorarak bir sohbete başlayabilir veya hamile bir kadın görüp çocuğunuza ‘Bu kadının içinde büyüyen bir bebek var’ diyebilirsiniz. ‘Bebeğin oraya nasıl geldiğini biliyor musun?’ gibi bir soru yöneltebilirsiniz. Bebeklerin nereden geldiği hakkında birlikte bir kitap da okuyabilirsiniz.
- 9-12 yaş arası
Yukarıda öğrendiklerini pekiştirmenin yanı sıra, gençlere daha güvenli seks ve doğum kontrolü hakkında bilgi verilmeli ve her çocuk, hamilelik, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar hakkında temel bilgilere sahip olmalıdır. Genç olmanın, cinsel olarak aktif olmaları gerektiği anlamına gelmediğini de belirtebilirsiniz.
Ergenlik öncesi çocuklar, neyin olumlu bir ilişki ve neyin kötü bir ilişki oluşturduğunu anlamalıdır. Bu çocuklar, zorbalık ve cinsel içerikli mesajlaşma da dahil olmak üzere internet güvenliği konusunda daha fazla bilgiye sahip olmalıdır. Kendilerinin veya yaşıtlarının çıplak veya müstehcen fotoğraflarını paylaşmanın risklerini bilmelidirler. Ergenlik dönemindeki çocuklar ayrıca medyanın insanların bedenlerini nasıl gördüklerini nasıl etkilediğini anlamalı ve cinselliğin medyada nasıl tasvir edildiği hakkında eleştirel düşünebilmelidir. Bu, seks ve cinsellik tasvirlerinin doğru mu yanlış mı, gerçekçi mi değil mi ve olumlu mu olumsuz mu olduğuna karar verebilmek demektir.
Çocuklara Mahremiyet Eğitimi Nasıl Verilir?
Mahremiyet eğitimi genellikle ailede başlar. Çocuklar ebeveynlerinden öğrendikleri şeyleri uygulamaya eğilimlidir. Bundan dolayı ebeveyn mahremiyet konusuna ne kadar önem verirse çocukta da aynı yansıma görülür. Şimdi gelin çocuklara mahremiyet eğitiminin nasıl verilmesi gerektiğini bir konuşalım.
- İlk olarak evde kapalı olan bir kapının tıklatılmadan açılmaması gerektiği öğretilmelidir. Elbette bunu öğretmenin en iyi yolu, çocuğun kapısını çalmadan içeriye girmemekte yatar. Çocuktan izin alındıktan sonra odaya girilmelidir.
- Çocuklara mahremiyet eğitimi verilirken kelime seçimlerine önem verilmelidir. “Ayıp, günah, yasak” gibi kelimeler çocukların cinselliği kötü bir şeymiş gibi anlamasına yol açabilir. Bu da gelişimleri için oldukça yanlış bir anlatım şeklidir.
- Anne ve baba, çocuğa dokunmak istediğinde çocuktan izin almalıdır. Bu davranış, çocukta beden imgesinin oluşmasını sağlar ve onu kötü niyetli insanlardan da korur.
- Çocuğun ebeveynleri veya akrabaları, çocukların yanında mahrem bölgeler ile ilgili şaka yapmamalıdır. Özellikle özel bölgeler hakkında dikkatli olunmalıdır.
- Mahremiyet eğitimi, çocuklarda korku yaratacak şekilde değil, bunun normal bir şey olduğunu belirtilerek verilmesi gerekir.
- Vücudunun özel olan bölgeleri, 2 yaşından büyük her çocuğa öğretilmeli ve başkalarının bu bölgelere dokunamayacağı öğretilmelidir. Bu bölgeler; dudak, göğüsler, popo ve bacak arası olarak söylenmelidir.
Çocuklara Özel Bölgeler Nasıl Anlatılır?
Çocuklara özel bölgelerin anatomik olarak doğru isimlerini öğretmek, çocukta özgüven ve olumlu vücut imajının gelişmesini sağlar. Yetişkinler vücudun tüm bölümleri hakkında net, ve açık sözlü olduğunda, bu çocuğa vücudunun tüm bölümlerinin önemli olduğunu ve herhangi bir şekilde utanılacak bir konu olmadığını öğretir.
Çocuklara kendi bedenlerinin sahibi olduklarını öğretmek önemlidir. Vücutlarından onlar sorumludur ve mahrem yerleri kendilerine aittir. Beden sahipliği çocuk haklarıyla bağlantılıdır ve çocukların nasıl hissettiklerini ifade etme ve kendilerine kimin dokunacağını kontrol etme hakları vardır. Bu konuşmalar; çocukların tuvaleti kullanmaya başladığı, artık bebek bezi takmadığı tuvalet eğitimi sırasında yapılmalıdır. Çocuklar bedenlerini, özellikle de özel bölgelerini net bir şekilde anladıklarında, cinsel istismarcıların olası adımlarını önleyebilmek daha kolay bir hal alır. Bu sadece kendilerine uygun olmayan bir şekilde dokunulmasıyla ilgili değil, aynı zamanda bir yetişkine veya başka bir çocuğa uygunsuz bir şekilde dokunmasının istenmesi ile ilgilidir. Özel bölgelerin öğretilmesi, çocuğun kendi bedeni üzerindeki sahiplik duygusunu artırır. En kötü durum senaryosunda, bir çocuk cinsel istismar mağduru ise, mağdur vücut kısımlarını adlandırabilir ve vücudunun kendilerine ait olduğunu anlayabilirse, bu istismarın ifşa edilmesi ve sonuç olarak ortaya çıkan herhangi bir cezai soruşturma daha başarılı olabilir.
Çocuklarda Cinsel Eğitim Neden Önemlidir?
Kapsamlı cinsel sağlık eğitimi, çocuklara sadece anatomilerinin ve gelişimlerinin temellerini öğretmekle kalmaz. Aynı zamanda gençlere cinsellikleri hakkında bilgi verir. Onlara hangi davranışlarda bulunacaklarına karar verme ve istenmeyen cinsel faaliyetlere hayır deme hakları olduğunu öğretir.
Cinsel Eğitim Verirken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Belirli bir yaştan sonraki çocuklara verilen cinsel eğitim; yoksunluk, doğum kontrolü ve kondom kullanımı, ilişkiler, cinsel şiddetin önlenmesi, beden imajı, cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim hakkında bilgileri içermelidir. Ayrıca bu eğitim, eğitimli kişiler tarafından verilmelidir.
Cinsel Eğitimin Amacı Nedir?
Dünya çapında birçok cinsel sağlık eğitimi kurumu, cinsellik eğitiminin genel hedeflerinin ne olması gerektiği konusunda düşüncelerini ortaya koymuştur. Kapsamlı cinsellik eğitiminin hedefleri, şu şekilde sıralanabilir:
- Kişilerin sağlıklarını, esenliklerini ve saygınlıklarını fark etmek,
- Saygılı sosyal ve cinsel ilişkiler geliştirmek,
- Kişinin yaşamı boyunca haklarının korunmasını sağlamak.
Dr. Bilge Merve Kalaycı ve Çocuklarda Cinsel Eğitim
Çocuklarda cinsel eğitim, onların gelişimleri için oldukça önemli bir husustur. Cinsel eğitim aile tarafından verilemediği takdirde acilen gerekli desteğin alınması önerilir. Uzman psikologlar ve çocuk psikiyatristleri aracılığı ile de konularda danışmanlık alınabilir.
Ankara ilinde yer alan birçok uzman bu konuda hizmet vermektedir. Eğer siz de çocuğunuzun cinsel eğitim almasını istiyorsanız dilediğiniz zaman Uzman Dr. Psikiyatrist Bilge Merve Kalaycı‘dan randevu alabilirsiniz. Bu sayede kendi bedenini tanıyan çocuklar yetiştirmek mümkündür.