Okul Korkusu ve Fobisi

Bazen çocuklar okula gitmek, ödev yapmak veya proje hazırlamak istemez. Bu gayet doğal bir durum olsa da durumun sürekli hale gelmesi, çocukta gelişen okul fobisinden kaynaklanabilir ve bu durum özel bir tedavi süreci gerektirebilir.

Okul Korkusu/ Fobisi Nedir?

Okul fobisi, çocuğunuzun okula gitmek istememesi veya okula gitmek zorunda kaldığında stresli bir ruh haline bürünmesidir. Okul fobisi genellikle 5 ila 7 yaşları arasında görülse de diğer yaş gruplarında da karşılaşılabilen bir durumdur. Örneğin ergenlik çağında olan çocuklarda da okul fobisine rastlanabilir. Okul fobisi, aynı zamanda kaygı veya depresyona neden olabilir. Mevcut fobinin bu durumlarla tetiklenmesi çocuğu çıkmaza sokar.

Okul Korkusu/Fobisi Neden Oluşur?

Küçük çocuklar genellikle okula gitmeyi eğlenceli ve heyecanlı bulsalar da, her dört çocuktan biri okula gitmek istemeyebilir. Okula gitmek istemeyen birçok çocuğun, ebeveynlerinden ayrılık kaygısı, sosyal kaygı veya depresyon öyküsü olabilir. Teşhis edilmemiş öğrenme güçlükleri veya okuma bozuklukları da okul fobisinin gelişmesinde önemli bir rol oynar.

Çocukta meydana gelen okul fobisinin birçok nedeni vardır.

  • Bir ebeveyni kaybetme konusunda aşırı endişe,
  • Bir ebeveynin zarar görebileceğine dair aşırı endişe,
  • Herhangi bir zamanda yalnız kalma korkusu,
  • Bir ebeveynin hasta olması,
  • Ebeveynlerin ayrılması, evlilik sorunları veya sık sık tartışmaları,
  • Çocuğun bir arkadaşının ailesinde ölüm haberi alması,
  • İlkokulun yıllarında başka bir eve taşınmak,
  • Yeni doğan kardeşe karşı kıskançlığın gelişmesi.

Tüm bu nedenlerin yanı sıra akran zorbalığı da çocukta okul fobisinin gelişmesine neden olabilir. Akran zorbalığı, okul çağındaki çocuklar arasında tekrarlanan veya zaman içinde tekrarlanma potansiyeli olan gerçek veya algılanan bir güç dengesizliğini içeren istenmeyen saldırgan davranışlardır. Bir çocuk zorbalığa uğradığı takdirde okula gitmek istemeyebilir. Çocuğunuzun akran zorbalığına uğrayıp uğramadığını şu belirtiler üzerinden anlayabilirsiniz.

  • Açıklanamayan yaralanmalar,
  • Yırtık giysiler, kitaplar, elektronik eşyalar,
  • Özellikle akademik performansta düşüş,
  • Okulda baş ağrısı, mide ağrısı, mide bulantısı,
  • İştahsızlık,
  • Kabuslar ve uyku sorunlarının meydana gelmesi,
  • Sosyal ortamlardan kaçınma,
  • Benlik saygısında azalma veya çaresiz hissetme,
  • Artan depresyon,
  • Artan kaygı.

Okul Korkusu/Fobisi Belirtileri Nelerdir?

Çocuğunuz okul zamanı geldiğinde evde kalmak istediği için saatlerce ağlayabilir. Okula gitmek zorunda kaldığında okuldan kaçabilir ve eve dönebilir. Çocuğunuz terleme, baş dönmesi, kalp çarpıntısı, kusma, ishal veya titreme ile panik atak geçirebilir. Okul fobisi çocuğunuzun normal aktiviteler yapmasını engeller. Diğer belirtileri gelin birlikte sıralayalım:

  • Sık görülen karın ağrıları ve bulantı, kusma, ishal, bitkinlik veya fiziksel bir rahatsızlığa bağlanamayan baş ağrıları gibi diğer fiziksel şikayetlerin artması,
  • Bir ebeveynden veya bakıcıdan ayrılmak gerektiğinde öfke nöbetleri geçirilmesi,
  • Karanlıktan ya da bir odada yalnız olmaktan korkma,
  • Uyumakta zorluk çekmek ve/veya sık sık kabus görmek,
  • Hayvanlara, canavarlara, okula vb. karşı abartılı korkular geliştirilmesi,
  • Kendinin veya başkalarının güvenliğini takıntı haline getirmek.

Okul Korkusu/Fobisi Ne Zaman Görülür?

Okula fobisi her yaşta görülse de genellikle 5-7 ve 11-14 yaş arası çocuklarda görülür. Bu yıllarda çocuklar okula başlamanın ya da ilkokul veya ortaokuldan liseye geçişin getirdiği değişikliklerle mücadele ederler. Okul öncesi eğitime yeni başlayan çocuklar, herhangi bir okula devam deneyimi olmadığı için okula gitmek istemeyebilir.

Okul Korkusu/Fobisi Ne Kadar Sürer?

Okula giden çocukların yaklaşık %2 ila %5’inde görülen okul fobisinin ortalama başlangıç yaşı 7,5’tur. Ortaokula veya liseye geçiş dönemlerinde de sık sık karşılaşılan bir sorundur Okul fobisinden muzdarip olan çocukların bu fobiyi yenmesi, seçilen tedaviye bağlı olarak dört haftaya kadar sürebilir. Bir çocuğun okul fobisi olduğu gözlemlendiği takdirde çocuk hemen bir uzmana yönlendirilmelidir. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa çocuğun hayatı o kadar az etkilenir.

Okul Korkusu Olan Çocuğa Nasıl Yaklaşılmalıdır?

Çocuğunuz okula gitmeyi reddediyorsa, buna ‘okul korkusu’ veya ‘okul fobisi’ denir. Bu genellikle korku ve endişeli duygulardan kaynaklanır. Okul fobisi, özel eğitim ihtiyaçları olan çocuklar arasında çok daha yaygındır. Ancak tüm çocuklar için tedavi yöntemi genellikle benzer aşamalardan oluşur.

Çocuğun okul fobisini yenmesi için ailenin desteği oldukça önemlidir. Ebeveynleri ile arası iyi olan çocuk, bu süreci çok daha rahat bir şekilde atlatacaktır. Okul fobisi olan çocuğa destek olmak için yapılması gerekenler şu şekilde sıralanabilir:

  • Çocuğun endişeli duygularla başa çıkmasına yardımcı olun.
  • Çocuğun endişeli ruh haliyle mücadele ettiğini unutmayın.
  • Çocuk ile onu endişelendiren şey hakkında konuşun. Onun söylediklerini dikkatli bir şekilde dinleyin.
  • Okul fobisi tetikleyicilerini tespit etmeye çalışın.
  • Çocuk için onu destekleyebilecek stratejiler bulabilecek misiniz diye bir araştırma yapın.
  • Çocuğu okula göndermek için onunla tartışmaktan kaçının. Bunun yerine asıl meseleyi bulmaya çalışın.
  • Endişe yönetimi tekniklerini çocuk ile beraber çalışın.
  • Çocuk iyi bir şey yaptığında onu ödüllendirin. Gösterdiği çabayı fark ettiğinizi ona yansıtın.
  • Çocuğa nefes egzersizleri ve sakinleştirici teknikler uygulamasını öğretin.
  • Yaklaşımınızda tutarlı olun.
  • Çocuk okula gitmese bile sabah rutininin aynı kaldığından emin olun. Aynı anda uyanmalarını ve kahvaltı etmelerini sağlayın.
  • Çocuğa evde kalmayı bir zevk gibi hissettirmekten kaçının. Oyun oynama ve TV izleme süresine sınır koyun.
  • Çocuğunuzla birlikte endişelerini aşmasına yardımcı olacak bir plan oluşturun.
  • Çocuğunuzla süreç boyunca hissettikleri veya endişeleri hakkında konuşun.

Okul Korkusu/Fobisi Hakkında Ebeveynler Neler Yapmalıdır?

Okul fobisi olan bir çocuğun ailesi tarafından desteklenmesi oldukça önemlidir. Bundan dolayı, aileye büyük bir iş düşmektedir.

Çocuğun okul fobisi olduğunu fark ettiğiniz an bir uzmandan destek almanız oldukça önemlidir. Çünkü okul fobisi gibi kaygı bozuklukları, daha birçok soruna yol açabilir. Bir çocuk ve ergen psikiyatristi, durumu teşhis edebilecek ve çocuğunuzu terapi ve tedavi için sevk edebilecektir.

Çocuğunuzla sık sık konuşmanız veya dertleşmeniz onu rahatlatacaktır. Çocuğunuz, kaygılarının nedenlerinin tam olarak farkında olmadığı için duyguları hakkında sizinle konuşmakta zorlanabilir. Çocuğun duygularını küçümsememek, örneğin okuldayken size bir şey olabileceğine dair korkularını görmezden gelmemek önemlidir. Onlar için bu oldukça gerçekçi bir endişe olabilir. Çocuğunuzu dikkatle dinlemeye çalışın, onları önemsediğinizi, onunla ilgilendiğinizi ve endişelerini ciddiye aldığınızı çocuğuna gösterin. Sizin yanında olduğunuzu hissetmek ona çok iyi gelecektir.

Uzun bir aradan sonra okula dönmek de çocuğunuzda okul fobisi gelişmesine neden olabilir. Bundan dolayı uzun tatillerden sonra veya çocuğun evde olduğu günlerden sonra okula rahat bir şekilde dönebilmesi için süreci uzatmanızda yarar vardır. Okul başlamadan birkaç hafta önce yeni bir üniforma veya kalem kutusu almak, okul kapısının yanında birkaç yürüyüş yapmak, okul arkadaşlarını eve davet etmek veya okul resimlerine bakmak çocuğunuzun okul fobisini yenmesine yardımcı olabilir. Bu sayede çocuk okula yavaş yavaş hazırlanacak ve okula gitmesi gerektiği zaman okul fobisinden arınmış olacak.

Çocuğunuzun okul fobisini yenmesini istiyorsanız yapmanız gereken şeylerden biri de öğretmenleri ve okul yönetimi ile iyi bir ekip olmaktır. Çocuğunuzun öğretmenleri, rehber öğretmeni veya okul müdürü ile bu durumu konuşabilir, okuldaki durumunu öğrenebilir veya onlardan destek talep edebilirsiniz. Bu sayede çocuğunuzun okul fobisini atlatma süreci, çok daha kolay bir hal alacaktır. Aynı zamanda okula gittiğinizde çocuğunuzun arkadaşları ile görüşebilir veya ona zorbalık yapan birisi olup olmadığını da öğrenebilirsiniz. Eğer çocuğunuzun okul fobisi zorbalık yüzünden oluşmuşsa böylece sorunu kökten çözmeye başlayabilirsiniz.

Ebeveyn destek programlarından yararlanın veya bir aile terapisti ile görüşün. Çocuğu okul fobisinden muzdarip olan çocukların ebeveynleri, genellikle ne yapacaklarını bilemedikleri için oldukça üzülür ve kapana sıkışmış gibi hissederler. Ancak endişe etmeye gerek yoktur çünkü ebeveyn destek programlarından yararlanabilir veya bir aile terapisti ile görüşerek sorunu derinlemesine inceleyebilirler. Bir aile terapisti, çocuğunuzun yaşadığı zorluklar üzerinde çalışacak, size gerekli bilgilendirmeler yapacak ve sizlere birçok öneri sunacaktır. Bu görüşmeler yeterli olmadığı takdirde ise çocuğunuzu uzman bir psikiyatriste yönlendirmeniz konusunda sizi uyaracaktır.

Okul Korkusu/Fobisi Nasıl Tedavi Edilir?

Okul fobisinin tedavisi, sistematik duyarsızlaştırma, maruz bırakma terapisi ve edimsel davranış teknikleri ile birlikte bilişsel davranış terapisi dahil olmak üzere çeşitli psikolojik yaklaşımları içerir. Aile terapistinin veya aile destek programlarının yeterli olmadığı takdirde bu tedavilere başlamak çocuğun hayatını olumlu yönde etkileyecektir.

  • Bilişsel davranış terapisi: Bilişsel davranış terapisinden türetilen hedefler, uyumsuz ve uygun olmayan davranışların düzeltilmesini içerir.
  • Sistematik duyarsızlaştırma: Çocuğun okula karşı duygusal olarak rahatsız edici tepkisini değiştirmesine kademeli olarak yardım eden bir tekniktir. Böylece, süreç sonunda çocuk sıkıntı çekmeden okula dönebilir.
  • Maruz bırakma terapisi: Çocuğun, duygusal olarak rahatsız edici olayın artan yoğunluğuna ve süresine aşamalı olarak maruz bırakıldığı bir tekniktir. Bu terapi sayesinde okul fobisi olan çocuğa, okula gitmesi ve öğretmeni ile konuşabilmesi için yardımcı olunur. Çocuk rahat hissedinceye kadar günde yalnızca bir saat okulda kalır. Sürecin olumlu ilerlemesi sonucu çocuk ileriki günlerde bütün gününü okulda geçirebilecek hale gelir.
  • Edimsel davranış teknikleri: İstenen davranışların elde edilmesi sonucu çocuğun ödüllendirilmesini içerir.

Okul Fobisi/Korkusu İçin Ne Zaman Bir Uzmana Başvurmak Gerekir?

Okul korkusu/fobisi olan bir çocuk; hayattan zevk almıyor, normalde yaptığı aktiviteleri yapmak istemiyor ve sürekli kaygılı bir ruh halinde ise acilen bir çocuk psikiyatri uzmanından yardım almak gerekir. Uzman doktor, öncelikle çocuk ile görüşecek ve okul fobisinin kaynaklarını araştırmaya başlayacaktır. Bu sayede çocuk hem daha çok rahatlayacak hem de tedavi sürecinde olumlu adımlar atmaya başlayacaktır. Tedavi süreci tamamlandığında ise çocuk mutlu bir şekilde okuluna gitmeye devam edecektir.

Dr. Bilge Merve Kalaycı ve Okul korkusu/Fobisi

Okul fobisi, sıklıkla çocukları ve ergenleri etkileyen bir rahatsızlıktır. Bir çocuğun aşırı derecede okul fobisi olduğu gözlemlendiği takdirde, mevcut durumun çocuğun yaşamını olumsuz olarak etkilememesi için acilen gerekli desteğin alınması önerilir. Çocuk ve ergen psikiyatri uzmanları ve uzman psikologlar aracılığı ile de bu tür problemlerde danışmanlık alınabilir. Bu noktada önemli olan şey, çocuğun yeterince gözlemlenmiş ve “okul korkusu” tanısı konacak durumda olmasıdır. Tanı konulduktan sonra sorunun derinliklerine inilir ve uygun yöntemler sayesinde tedavi süreci başlatılır.

Ankara ilinde yer alan birçok uzman bu konuda hizmet vermektedir. Eğer siz de çocuğunuzun okul korkusu/fobisi ile karşı karşıya olduğundan endişe duyuyorsanız dilediğiniz zaman Uzman Dr. Psikiyatrist Bilge Merve Kalaycı‘dan randevu alabilirsiniz. Tedavi sürecinde sadece hekimin başarılı olması yeterli olmamaktadır. Bu süreçte ailenin yanı sıra sosyal çevre de önemli hale gelir. Tedavinin en temel amacı çocuk için yaşam kalitesini en üst seviyelere taşımaktır. Bu temel amaç, hem tedavi süreci hem terapiler hem de ailenin desteği ile sonuç verebilir.

 

Çocuk ve Ergenlerde Sınav Kaygısı

Çocuklarda ve Ergenlerde Uyku Bozuklukları

Bebek ve Çocuklarda Beslenme Sorunları

Ergenlerde Cinsel Kimlik ve Yönelim

Aile İçi İletişim Sorunları

Akran Zorbalığı

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Scroll to Top