Hepimizin düzgün konuşmadığı veya dilimiz dönmediği zamanlar olur. Söylediklerimize “hmm” veya “a-hah” gibi eklemeler yaparız. Ya da bir sesi veya bir kelimeyi birden fazla tekrar ettiğimiz olur. Bazen bu durumun farkına bile varmayız ancak bu eklemeler veya tekrarlar konuşmamızın akışını bozar.
Bazı kişilerde konuşmanın akıcılığının bozulmasının yanı sıra kekemelik de görülür. Kekelemesi olan kişilerde cümleler ve kelimeler daha fazla bozulmaya uğrar. Kekelemesi olan kişiler genellikle sözcüklerin bazı kısımlarını tekrar eder, bir sesi uzun süre uzatır veya bir kelimeyi ağzından çıkarmakta zorlanabilirler. Kekemeliğe gerginlik, stres gibi psikolojik durumlar da neden olabilir. Bundan dolayı kişilerin birbiri ile konuşması akıcılıktan uzaklaşır.
Kekemelik genelde yetişkin rahatsızlığı olarak bilinse de aslında temelleri çocukluğa dayanan bir rahatsızlıktır. Çocuk, belli bir döneme kadar kekeme olsa da bu dönemden sonra konuşmasının normal bir akış alması gerekir. Bu akışın sağlanamadığı durumlarda ise kekemelik, kronik bir rahatsızlığa döner.
Çocuklarda Kekemelik Nedir?
Kekemelik, akıcılık bozukluğu olarak da adlandırılan ve çocuklukta başlayan bir rahatsızlıktır. Normal akıcılıkta ve konuşma akışında sık sık meydana gelen önemli sorunlar içerir. Kekeleyen insanlar ne söylemek istediklerini bilirler ama bunu ifade etmekte zorlanırlar. Örneğin; bir kelimeyi, bir heceyi, bir ünsüz veya sesli harfi tekrarlayabilir veya uzatabilirler. Bunun dışında konuşma sırasında bir anda duraklayabilirler.
Kekemelik, aslında konuşmayı öğrenmenin bir parçasıdır. Küçük çocuklar, konuşma ve dil yetenekleri gelişmediği takdirde kekeleyebilirler. Çoğu çocuk bu gelişimsel kekemeliği aşar. Ancak bazen kekemelik yetişkinliğe kadar devam eden kronik bir rahatsızlığa dönüşür. Bu tür kekemelik, kişi için birçok dezavantaja neden olabilir ancak çözümsüz bir durum değildir. Kekeme olan çocuklar ve yetişkinler, konuşma akıcılığını geliştirmek için konuşma terapisi veya bilişsel davranışçı terapi gibi tedavilerden yararlanabilirler.
Çocuklarda Kekemeliğin Belirtileri Nelerdir? Kekemelik Nasıl Anlaşılır?
Çocuklar, kendilerini ifade etmeyi ve konuşmayı severler. Bu durumda, kekemeliği tespit edebilmek çok daha kolay bir hal alır. Ancak kekemelik tanısı koymak ve tedaviye başlamak için belirtilerin bir süre gözlemlenmiş olması gerekir. Kekemelik belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Bir kelime veya cümle başlatmada zorluk yaşanması,
- Bir kelimeyi veya bir kelime içindeki sesleri uzatma,
- Bir sesin, hecenin veya kelimenin tekrar edilmesi,
- Belirli heceler kelimelerde duraklamalar yaşanması,
- Bir sonraki kelimeye geçmekte zorluk çekildiği için “ımm” gibi ekstra seslerin sürekli olarak konuşmaya eklenmesi,
- Bir kelime üretmek için yüzün veya üst vücudun aşırı gergin olması ve bu gerginliğin konuşmaya yansıması,
- Konuşma kaygısı,
- Etkili iletişim kurmak için konuşma kabiliyetinin yeterli olmaması.
Kekemeliğin belirtilerinin yanı sıra bazı fiziksel semptomlar da konuşma güçlüklerine eşlik edebilir:
- Hızlı göz kırpma
- Dudakların veya çenenin titremesi
- Yüz tikleri
- Sıkılmış yumruklar
Kekemelik; kişi heyecanlı, yorgun veya stresli bir ruh halindeyken veya kişi kendisini baskı altında hissettiğinde daha kötü bir hal alabilir. Örneğin, bir grubun önünde veya bir telefon görüşmesi yapmak, kekeleyen kişiler için özellikle zorlayıcı olabilir. Bununla birlikte, kekeleyen çoğu insan kendi kendine konuşurken ve bir başkasıyla uyum içinde şarkı söylerken kekelemez.
Çocuklarda Kekemeliğin Sebebi Nedir?
Araştırmacılar, kekemeliğe neden olan faktörleri yıllardır araştırmakta ve bunları bizlerle paylaşmaktadır. Kekemeliğin fiziksel nedenleri olabileceği gibi ruhsal nedenleri de mevcuttur. Faktörlerin bir kombinasyonu da söz konusu olabilir. Kekemeliğin olası nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
1- Motor Konuşma Bozuklukları
Bazı araştırma sonuçlarına bakıldığında zamanlama, duyusal ve motor koordinasyon gibi unsurların motor konuşma bozukluklarına neden olduğu görülmektedir. Konuşma akıcılığı, gelişimsel kekemelik dışındaki nedenlerle bozulabilir. İnme, travmatik beyin hasarı veya beyinde meydana gelen işlevsel bozukluklar; yavaş, duraklamalı veya tekrarlayan sesler içeren konuşmaya neden olabilir.
2- Genetik
Kekemelik, genetik ile ebeveynlerden çocuklara geçebilir. Yapılan araştırmalar ile kekemeliğin kalıtsal (genetik) anormalliklerden kaynaklanabileceği de görülmektedir.
3- Psikolojik nedenler
Aslında normalde kekelemeyen çocuklarda da kekemeliğe rastlanabilir. Bu noktada onları etkileyen şey ruhsal durumlarıdır. Çocuklar, gergin olduklarında veya üzerlerinde baskı hissettiklerinde konuşma güçlüğü yaşayabilirler. Psikolojik nedenlerden dolayı, kekeleyen kişilerin konuşması daha da bozuk bir hal alabilir. Duygusal bir travmadan sonra meydana gelen konuşma güçlükleri nadir olarak görülür ve gelişimsel kekemelik ile aynı şey değildir.
4- Gecikmiş dil ve konuşma yeteneği
Gelişimsel gecikme yaşayan veya konuşma sorunları olan çocuklarda kekeleme şikeyetinin olma olasılığı, diğer çocuklara göre çok daha yüksektir.
5- Stres
Okuldaki veya ev içindeki stresli atmosfer, ebeveyn beklentileri veya diğer baskı unsurları mevcut kekemeliği daha kötü bir hale getirebilir.
Çocuklarda Kekemeliğin Sıklığı Nedir?
Yapılan araştırmalara göre yaklaşık 12 çocuktan 1’inin bir kekemelik evresinden geçtiğini kanıtlanmıştır. Yani aslında tam kekemelik durumu meydana gelmese bile bu rahatsızlık başlangıç evresinde olabilir. Bunun yanı sıra erkekler, kekemeliğe kadınlardan 3 ila 4 kat daha yatkındır.
Çocuklarda Kekemelik Kaç Yaşında Görülür?
Kekemelik çocuklarda genellikle 2-4 yaşlarındayken başlar. Çocuk, bu yaşlarda öğrendiği kelimeleri pekiştirmekte veya kendini ifade etmekte zorluk çeker. 4 yaşından daha büyük çocuklarda kekemelik durumu iyi bir şekilde gözlemlenmelidir çünkü ilkokula kadar devam eden kekemelik büyük bir sorun haline gelebilir. Hızlı bir şekilde tedaviye başlamak gerekir.
Çocuklarda Kekemeliğin Gidişatı Nasıldır?
Çocukların ne kadar ve ne sıklıkla kekelediği büyük farklılıklar gösterir. Bazı çocuklar gün boyunca arada bir kekelerler. Bazı çocuklar ise neredeyse söyledikleri her kelimede kekelerler. Kekemelik ayrıca günden güne, haftadan haftaya veya aydan aya değişkenlik gösterebilir. Bazen bir çocuk günler, haftalar veya aylar boyunca kekelemeyi tamamen bırakır ve sonra tekrar kekelemeye başlar.
3, 4 Yaşındaki Çocuğun Kekelemesi Normal Midir?
2-6 yaş grubundaki çocukların yaklaşık %5’inde kekemeliğe rastlanmaktadır. Kekemeliğin en çok görüldüğü yaş grubu ise 3–4 yaş aralığıdır. Kekelemesi olan çoğu çocuk, ergenlik öncesinde kekemelikten kurtulurken bazı çocuklar için durum stabil kalmaktadır. Bu durumda gerçekten uzman kişilerden destek almak ve kekemeliğe bir son vermek adına çaba göstermek oldukça önemlidir.
Aniden Kekeleme Neden Olur?
Bazı çocuklarda konuşmanın başlangıcından itibaren kekeleme görülürken bazı çocuklarda aniden kekeleme durumu meydana gelebilir. Bu noktada, çocuğun yaşadığı ev ve çevresi oldukça önem arz eder. Çocukların baskı altında hissettiği yerlerde bulunması, yaşanan ailevi problemler, bir şeyden duyulan şiddetli korku da kekemeliğin bir diğer sebebi olabilir.
Genellikle ani kekemeliğin nedeni, korku ve strestir. Çocuklar, güvende olmadığını düşündüğünde stresli bir ruh haline bürünür ve bu stres, konuşmalarına yansır. Bunun yanı sıra kekemeliğe yol açan en önemli nedenlerden biri de yaşanmış olan travmalardır. Eğer bir çocuk, büyük bir travma atlattıysa ani duygu değişimleri yaşar ve bu duygu değişimi sonucunda kekeleyebilir veya hiç konuşamayabilir.
Geçici Kekemelik Nasıl Anlaşılır?
Kekemelik genellikle 2-6 yaş aralığında görülse de bu rahatsızlıktan muzdarip olan çocuklar genellikle 5 yaşından küçük olan çocuklardır. Kekemelik, konuşma ve dil yeteneklerinin geliştirilmesi gereken yaşta meydana geldiği takdirde çocuğun konuşmasını ve kendini anlatabilmesini oldukça olumsuz etkiler. Geçici kekemelik, ani bir travmadan veya ruhsal bir rahatsızlıktan dolayı meydana gelse de kalıcı bir rahatsızlık değildir ve 6 ay içerisinde yavaş yavaş geçen bir durumdur. Bu süre 6 ayı geçtiği takdirde ve problemlerin sürekli hale gelmesi halinde, uzmanlardan destek alınmalı ve çocuk, gerekli terapilerle desteklenmelidir. Böylece çocuğun konuşması tekrar eski haline döner.
Geçici Kekemeliğin Nedenleri Nelerdir?
Birçok çocuk, kalıcı kekemeliğin dışında geçici kekemelik rahatsızlığı ile karşı karşıyadır. Geçici kekemeliğin en yaygın nedenleri; aile baskısı, içe kapanıklık, önemli bir olayın yaşanması veya çekingenliktir.
Bazen geçici kekemelik aniden başlayabilir. Bu kekemeliğin nedeni nörojeniktir. Yani beyin sinirlere, kaslara veya konuşmayı kontrol eden beyin bölgelerine sinyal göndermekte zorluk çeker. Bir diğer nedeni ise psikojeniktir. Bu durumda, kekemelik psikolojik sorunlardan dolayı meydana gelir.
Kekemelik Ne Zaman Kalıcı Hale Gelir?
Kekemelik, konuşma akışında kesintilere neden olan bir konuşma bozukluğudur. Kekemelik, çoğu durumda, 5 yaşına kadar kendi kendine geçse de zaman zaman düzelme görülmez ve durum, kronik bir hal alabilir. Bu noktada, çocuğun iyi bir şekilde gözlemlenmesi ve bu gözlemler ışığında tedavi sürecine başlanması gerekir. Tedaviye başlanmadığı takdirde süreç gecikeceği için kekemelik kronik bir hal alabilir.
Kekemelik Tamamen Geçer Mi?
Kekemelik, çocukların konuşmaya yeni başladığı zamanlarda görülebilir ve bu oldukça doğaldır. Ancak belirli bir süre sonra çocuklar bu konuşma bozukluğunu aşarak normal bir akışta konuşmaya başlamalıdır. Yani kekemelik, bir süre sonra kaybolmalı ve çocuk, kendisini rahatlıkla ifade eder bir hale gelmelidir.
Kekemeliği geçici ve kronik kekemelik olarak sınıflandırmak mümkündür. Geçici kekemelik bir süre sonra doğal olarak ortadan kalkarken kronik kekemelik için, daha geniş çaplı bir tedavi gerekmektedir. Çocuğa akıcılığın kazandırılması ve çocuğun kendisini rahatlıkla ifade edebilmesi için konuşma terapisi, bilişsel davranışçı terapi ya da elektronik cihazlardan yararlanılır. Her hastanın tedavi yöntemi farklı olsa da genellikle başarılı sonuçlar elde edilmektedir.
Kekeleyen Çocuğa Nasıl Davranılmalıdır?
- Söylemek istediklerinizi özenle seçin.
Eğer kekeme olan bir çocuk ile iletişime geçecekseniz mutlaka söylediklerinize özen göstermeniz gerekiyor. “Yavaş konuş biraz!”, “Bir nefes al!”, “Sakin ol!” gibi cümleler, çocuğu daha çok strese sokarak durumun daha da kötü bir hal almasına neden olabilir. Kendilerini küçümsenmiş hissetmemeleri, sürecin iyi bir şekilde ilerlemesi için oldukça önemlidir.
- Çocuğun sözünü kesmeyin.
Kekeme olan bir çocuğu sözünü kesmeyin, onun söylemek istediği cümleleri tamamlamayın ya da onun için sözcükleri doldurmayın. Bu şekilde çocuğun üzerindeki baskıyı arttırmış olursunuz ve çocuk kendisini rahat hissedemez.
- Çocuğa zaman tanıyın.
Çocuk ile göz temasınızı sürdürün ve onlara söylemek istediklerini söylemeleri için gereken zamanı verin.
- Beden dilinize dikkat edin.
Nasıl söylediklerini değil, ne dediklerini dinlediğinizi davranışlarınızla anlamalarını sağlayın. Bu şekilde çocuğu motive edebilir ve gelişiminde ona destek olabilirsiniz.
- Telefonda konuşurken sabırlı olun.
Kekeleyen bir çocuk ile telefonda konuşurken acele etmesine neden olmayın. Bırakın dilediğini dilediği şekilde söylemeye çalışsın. Onları zamanla kısıtlarsanız stres yapmalarına ve özgüvenlerinin düşmesine neden olabilirsiniz.
Çocuklarda Kekemeliğin Tedavisi Var Mıdır? Kekemelik Nasıl Tedavi Edilir?
Kekemeliği olan çocukların konuşma bozukluklarını çözmek için birçok farklı konuşma ve dil terapisi yaklaşımı vardır. Uzmanlar, her çocuk için bu yöntemlerden en uygun olanını seçer. Ayrıca başka yöntemler de kullanabilirler. Çocuğun konuşma konusunda daha rahat ve kendinden emin hissettiği bir ortam yaratırlar, akıcılığı arttırmak ve çocuğun iletişim becerilerini geliştirmek için stratejiler uygularlar, korku ve endişe gibi kekemelikle ilişkili duygular üzerinde çalışırlar veya kekemeliği azaltan elektronik cihazlar aracılığı ile tedavi uygularlar. Uygulanan diğer terapileri ise şöyle sıralamak mümkündür:
- Konuşma terapisi
Konuşma terapisi, çocuğa konuşmasını yavaşlatmayı ve kekelediğinizi fark etmesini öğretir. Konuşma terapisine başlayan bir çocuk, ancak zamanla daha doğal bir konuşma kalıbı oluşturabilir.
- Elektronik aletler
Akıcılığı arttırmak için çeşitli elektronik cihazlar mevcuttur ve bu cihazlar, kekemelik tedavisi için kullanılmaktadır. Gecikmiş işitsel geribildirimin, çocuğun konuşmasını yavaşlatması gerekmektedir. Aksi halde çocuğun konuşması makineden bozuk bir şekilde çıkar. Başka bir yöntem, çocuğun kendi konuşmasını taklit ederek sanki başka biriyle uyum içinde konuşuyormuş gibi ses çıkarmasıdır.
- Bilişsel davranışçı terapi
Bu tür psikoterapi, çocukta mevcut olan ve kekemeliği daha da kötüleştirebilecek düşünce biçimlerini belirlemeyi ve bu düşünceleri değiştirmeyi amaçlar. Ayrıca kekemelikle ilgili stres, kaygı veya özgüven sorunlarının çözülmesinde yardımcı olur.
Kekemelik Ne Zaman Tedavi Edilmelidir?
2 ila 5 yaş arasındaki çocukların kekemelik sorunu ile karşılaşmaları oldukça yaygın bir durumdur. Çoğu çocuk için bu, konuşmayı öğrenmenin bir parçasıdır ve konuşma, kendi kendine düzelir. Bununla birlikte, devam eden kekemelik ciddi bir tedavi süreci gerektirebilir. Çocuk, ebeveyn tarafından iyi bir şekilde gözlemlendikten sonra kekemelik belirtileri devam ediyorsa, bu sorunu bir uzmana danışmak oldukça önemlidir.
Çocuklarda Kekemelik Ne Kadar Zamanda Geçer?
Kekemelik tedavisinin uzunluğu, çocuğun durumuna bağlı olarak değişir. Zaman zaman uzun süren tedavi süreçleri de olmaktadır. 3 ile 6 ay arası ya da hayatında belli dönemler içinde kekemelik yaşayanlar, tedavi sonucunda bu durumdan kurtulabilir. Ancak kronik olarak kekemelik rahatsızlığına sahip olanlar için bu olasılık daha düşüktür.
Çocuklarda Kekemelik Tedavi Edilmezse Bu Durum Hangi Sonuçlara Yol Açar?
Kekeme olan bir çocukta konuşma bozukluğundan dolayı; özgüven eksikliği, içe kapanıklık, sosyal fobi ve depresyon gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Çocuk, bu özel durumundan dolayı arkadaşları tarafından dışlanacağını düşünerek kendisini her türlü sosyal ortamdan soyutlayabilir. Bu gibi sorunların meydana gelmemesi için ebeveyn desteği oldukça önemli rol oynamaktadır. Ebeveynin tedavi sürecine olumlu yaklaşması ve çocuğu küçük düşürecek davranışlarda bulunmaması şarttır.
Çocuklarda Kekemelik İçin Hangi Doktora Gidilmelidir?
Kekemelik belirtileri görüldükten çocuk, öncelikle bir çocuk psikiyatristi tarafından değerlendirilmeli, ardından çocuk psikiyatri doktorunun yönlendirdiği uzman bir çocuk psikoloğu veya gerekirse konuşma terapistine başvurulmalıdır.
Dr. Bilge Merve Kalaycı ve Çocuklarda Kekemelik
Çocuklarda kekemelik, çocuğun yaşamını olumsuz açıdan etkilememesi için durumun fark edildiğinde gerekli desteğin alınması önerilir. Çocuk psikiyatri uzmanları ve uzman psikologlar aracılığı ile de bu tür problemlerde danışmanlık alınabilir. Bu noktada önemli olan şey, çocuğun yeterince gözlemlenmiş ve “kekemelik” tanısı konacak durumda olmasıdır.
Ankara ilinde yer alan birçok uzman bu konuda hizmet vermektedir. Eğer siz de çocuğunuzun kekemelik sorunu ile karşı karşıya olduğundan endişe duyuyorsanız dilediğiniz zaman Uzman Dr. Psikiyatrist Bilge Merve Kalaycı‘dan randevu alabilirsiniz. Tedavi sürecinde sadece hekimin başarılı olması yeterli olmamaktadır. Bu süreçte ailenin yanı sıra sosyal çevre de önemli hale gelir. Tedavinin en temel amacı çocuk için yaşam kalitesini en üst seviyelere taşımaktır. Bu temel amaç, hem tedavi süreci hem terapiler hem de ailenin desteği ile sonuç verebilir.
Çocuk ve Ergenlerde Sınav Kaygısı
Çocuklarda ve Ergenlerde Uyku Bozuklukları