Çocuklarda ve Ergenlerde Uyku Bozuklukları

Çocuklarda Uyku Bozuklukları

Çocukların ve gençlerin iyi bir gelişim gösterebilmesi için uyku, vazgeçilmez bir unsurdur.  Uyku sırasında yaşanan uyku sorunları veya uykusuzluk çocukların okuldaki, ders dışı etkinliklerdeki ve sosyal ilişkilerindeki performansı üzerinde olumsuz etkilere sahiptir. Bir ebeveyn, uyku bozuklukları hakkında bilgi sahibi olmalı ve çocuğunu iyi bir şekilde gözlemlemelidir.

Çocuklarda Görülen Uyku Bozuklukları Nelerdir?

Ceviz kabuğunu doldurmayacak olaylar veya sorunlar biz yetişkinler için büyük bir dert olarak görülmese de, çocuklar için durum böyle değildir. Yeni bir kardeşinin olması, diş çıkarma süreci, hastalık, farklı bir yere taşınma, yeni bir bakıcıya alışma süreci, ani bir değişiklik, alerji, soğuk algınlığı ve kulak enfeksiyonu gibi ceviz kabuğunu doldurmayacak olaylar çocuğunuzun uykusunu önemli ölçüde etkisi altına alır. İşte bu etkiden dolayı, çocukların neredeyse %50’si uyku bozukluklarından muzdariptir.

Uyku bozuklukları oldukça geniş bir konu olsa da çocuğunuz uyku kalitesini düşüren en yaygın uyku bozuklukları şu şekilde sıralanabilir:

  • Horlama ve Uyku Apnesi

Tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi, çocukların da ara sıra horlaması normaldir. Çocuklarda horlamaya, şişmiş bademcikler veya alerjiler, obezite, pasif içicilik veya diğer faktörler neden olabilir.  Uyku apnesi olan çocuklar, gece boyunca çoğu zaman farkında olmadan birden çok kez uyanmalarına neden olan nefes alma bozukluğundan muzdariptir. Sık horlama ve uyku apnesinin hem çocuğunuzun sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olabilir hem de ailenin diğer üyelerinin uykularının bölünmesine neden olabilir.

  • Huzursuz Bacak Sendromu

Huzursuz bacak sendromu şimdiye kadar hep yetişkinlerde görülen bir rahatsızlık olarak düşünülse de yapılan araştırmalar, çocukların da bu rahatsızlıktan muzdarip olabileceği kanıtlanmıştır. Huzursuz bacak sendromu için bir dizi tedavi yöntemi olsa da bun yöntemlerin çoğu henüz çocuklar üzerinde denenmemiştir. Bundan dolayı, çocuklarda huzursuz bacak sendromu hakkında kesin bir şey söylemek doğru olmayacaktır.

  • Gece Terörleri ve Kabuslar

Çocukların sık sık yaşadıkları bir diğer problem ise uyku terörü olarak da bilinen gece terörüdür. Gece terörü, çocukların yaklaşık üçte birinde, gecenin erken saatlerinde REM dışı uyku sırasında ortaya çıkan bir parasomnidir. Çocuğunuz bir gece terörü sırasında çığlık atabilir ve ayağa fırlayabilir. Ancak genellikle sabah erken uyanmaz veya yaşadığı olayı hatırlamaz. Çocuğunuz ara sıra gece terörü yaşıyorsa onları uyandırmanıza veya endişelenmenize gerek yoktur ancak bu durum sürekli yaşanmaya başladıysa araştırmalara başlamanız gerekiyor demektir.

  • Uykuda Konuşma ve Uyurgezerlik

Uykuda konuşma, nispeten yaygın bir parasomnidir. Uykuda konuşma, hafif uyku sırasında daha sık meydana gelmektedir. Bu nedenle uygun uyku hijyeni, atakları azaltmaya yardımcı olabilir. Uykuda konuşmak tek başına zararsız olsa da odadaki diğer insanları rahatsız edebilir.

Uykuda konuşmanın yanı sıra uyurgezerlik de çocukların yaşadığı uyku problemlerinden biridir. Yapılan araştırmalar, 3 çocuktan 1’inin 13 yaşından önce uyurgezer olduğunu göstermektedir. Uykuda konuşan kişilerde olduğu gibi, uyurgezerler de çevrelerinin farkında değildirler ve genellikle daha sonra ne yaptıklarını hatırlamazlar.

Çocuklarda Görülen Uyku Bozuklukları Neden Olur?

Çocuklarda görülen uyku bozukluklarının temelde üç nedeni vardır.

1- Fiziki ortamdan kaynaklanan uyku problemi

Çocukların uyuyabilmesi ve yeterince enerji depolanabilmesi için fiziki ortam oldukça önem taşır. Herhangi bir ses, ışık, sıcaklık derecesinin fazla olması veya koku çocukların uykuya dalmasını veya kaliteli bir uyku süreci yaşamalarını engeller. Çocuğun yattığı odadaki unsurlar iyileştirildiği takdirde uyku problemleri azalabilir. Ancak eğer bu problem, ortam koşullarına bağlı değilse acilen bir doktora başvurmak gerekecektir.

2- Anksiyeteye bağlı uyku bozukluğu

Anksiyete, uykuya dalmakta güçlük çekmenin yaygın bir nedenidir. Çocuğun uykuya dalması için bir ebeveynin bulunmasını gerektiren bir durum olarak da ortaya çıkabilir. Çocuk, bir travma atlattığı takdirde de uyku bozukluğu yaşaması oldukça muhtemeldir.

3- Ötelenmiş uyku saati

Gece çok geç saatlere kadar uykuya dalma güçlüğü, gençlerin %7’sini etkisi altına almıştır. Gençler, geç yatmak istedikleri sürece uyku düzenleri bozulur ve kaliteli bir uykuya zemin hazırlanmaz.

Bebekler Neden Uykusu Olmasına Rağmen Derin Uykuya Dalamaz?

Yeni doğan bir bebeğin uykuya dalması, ebeveynleri zorlayabilir. Çünkü yeni doğan bebekler, en ufak sese veya ışığa anında tepki verir. Bir kapı zili ya da bir tıkırtı bebeğin uyumamasına neden olabilir. Bir bebeğin derin uykuya geçebilmesi için onu uykudan alıkoyan faktörleri elemek gerekir. Bebeğin derin uykuya dalması bazen 30 ile 60 dakika arasında sürebilir.

Bebeklerde Uyku Sorunu Ne Zaman Biter?

Bebekler 6- 8 haftayı tamamladıktan sonra belirli bir uyku düzenine uyuyabilirler. İlk 6-8 hafta bebekler 2 saatten fazla uyanık kalamayabilirler. Bunu bilmek ve ardından bebeği belirli bir uyku düzenine alıştırmak gerekir.

Bebekler Kaç Dakika Sonra Derin Uykuya Dalar?

Bebekler bir günü genellikle uyuyarak geçirseler de uykuları sürekli bölünebilir. Çünkü bebeklerin algısı oldukça açıktır ve en ufak bir ses bile onları rahatsız edebilir ve uyandırabilir. Bebekler sessiz bir ortamda olduğu takdirde yaklaşık olarak 50-60 dakika sonra derin uykuya geçmiş olacaktır.

Yaşlara Göre Çocukların Uyumaları Gereken Süre Nedir?

Birçok ebeveyn, çocuğun yaşına bağlı olarak tam olarak ne kadar uykuya ihtiyaç duyduğunu bilmemektedir. Ancak bu bilgi aslında bebekler için oldukça değerlidir çünkü bebekler halen gelişme evresindedir ve iyi bir gelişim için uyku olmazsa olmazlardandır. Gelin şimdi birlikte yaşlara göre çocukların uyumaları gereken süreye bir göz atalım.

  • 0-3 ay

0-3 aya bakıldığında büyüme ve gelişme için uyku kesinlikle gereklidir. Ancak aynı zamanda çocuğun iyi beslenmesi de oldukça önemlidir. Bu nedenle yeni doğan bebekler yemek yemek için uyanırlar, etraflarındaki hareketleri izlerler ve sonra tekrar uykuya dalarlar. 11-18 saat uyumaları gelişimleri için oldukça iyi bir süredir.

  • 3-12 ay

6 aya kadar birçok bebek gece boyunca uyuyacak ve gündüz saatlerinde daha uzun süre uyanık kalmayı tercih edecektir. 12-15 saat uyumaları onların yararına olacaktır.

  • 12 ay ve sonrası

Yeni yürümeye başlayan çocuklar olarak, çocuklar genellikle iki kısa şekerleme yerine her gün bir kez daha uzun şekerleme yaparlar. Okul öncesi yıllarda ise, birçok çocuk şekerlemelerini tamamen kesmeye başlar. Bir yaşındaki bir çocuğun 12-14 saat uykuya ihtiyacı olacaktır.

İlk 12 Ay Bebekler Kaç Saat Uyur? 

Yenidoğanlar bir seferde 3 ila 4 saat olmak üzere günde 18 saate kadar uyuyabilirler. Bebeklerin gece beslenmek için uyanmaları normal ve sağlıklıdır. 4-12 ay arasında ise bebekler günde ortalama 14 saat uyur ancak bu süre bebeğe göre değişebilir. Bebekler büyüdükçe gün boyunca daha uzun süre uyanık kalır ve geceleri daha uzun süre boyunca uyur. 12 aya gelindiğinde ise uyku süresi 12-14 saat arasında değişiklik gösterir. 

2, 3, 4, 5 Yaş Bebek ve Çocuklar Saat Kaçta Uyumalıdır? 

Okul öncesi çocuklar genellikle günde yaklaşık 10 ila 13 saat uyurlar. Gün içinde de 1-2 saatlik şekerleme yaparlar. Akşam ise en geç 21:00’de uyumaları onların yararına olacaktır.

7, 8, 9, 10 Yaşındaki Çocuk Saat Kaçta Uyumalıdır? 

Eğer bir çocuk, 7–12 yaşında ise günde yaklaşık 10–11 saat uykuya ihtiyacı vardır. Gündüz şekerleme yapması dahi bu süre çocuğa yeterli enerjiyi sağlayacaktır. Yorgunluklarını atabilmeleri için 6-13 yaş aralığındaki çocukların akşam 21:00 veya 22:00 gibi uyumaları onların yararına olacaktır.

Çocuk, Yeterince Uyumazsa Ne Olur? 

Uyku herkes için çok önemli olsa da çocuklar için çok daha önemlidir. Çünkü bir çocuk yeterince uyumadığında hem sağlığı hem de gelişimi olumsuz yönde etkilenecektir. Zamanla, uyku eksikliği, çocuklarda bir dizi fiziksel, duygusal ve zihinsel değişikliğe neden olabilir. Bu değişiklikleri şöyle sıralamak mümkündür:

  • Gündüz uykusuzluk
  • Ruh halindeki değişimler
  • Duygu kontrolünde sorun
  • Zayıf bağışıklık sistemi
  • Zayıf hafıza
  • Zayıf problem çözme becerileri
  • Küçük çocuklarda sinirlilik
  • Gençlerde depresif duyguların ve olumsuz düşüncelerin oluşması. 

Çocuklarda Uyku Düzeni ve Sağlıklı Uyku Alışkanlıkları Nasıl Olmalıdır? 

Uyku, çocuğunuzun sağlığı ve gelişimi için oldukça önemlidir. Aslında iyi uyku alışkanlıkları doğumdan itibaren başlar. Yeterince uyuyamayan çocuklar, gün içindeki aktivitelerde güçlük çekebilirler. Bundan dolayı ebevenylerce çocuklara sağlıklı uyku alışkanlığı edindirilmelidir. Sağlıklı uyku düzeni şu şekilde belirlenebilir:

  • Bebekler (4 ila 12 aylık) için 12-16 saat,
  • Yeni yürümeye başlayan çocuklar (1 ila 2 yaş arası) için 11-14 saat,
  • Çocuklar (3 ila 5 yaş arası)için 10-13 saat,
  • Çocuklar (6-12 yaş) için 9-12 saat.

Uyku süreleri göz önüne alınarak çocuğa uygun uyanma ve yatma saatleri planlaması yapılabilir. 

Uyku Sorunları Başka Hangi Hastalıklarla Birlikte Gözlenir? 

Uyku, beyninizin düzgün çalışmasına yardımcı olur. Yeterince uyumamak veya kalitesiz uyku birçok soruna yol açar. Bu sorunların başında; kaygı bozukluğu, yorgunluk ve azalan enerji, sinirli ruh hali ve odaklanma sorunlarıdır. Karar verme yeteneği ve ruh hali de uykusuzluktan etkilenebilir.

Uyku sorunları genellikle depresyon veya anksiyete belirtileriyle birlikte meydana gelir ve aynı zamanda depresyon veya kaygıyı şiddetlendirebilir. 

Uyku Bozukluklarının Tedavisi Var Mıdır? Uyku Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir? 

Çocuklarda uyku bozukluğu için öncelikle bir çocuk doktoruna, ardından bir çocuk psikiyatri doktoruna danışmak çocuğun yararı için çok önemlidir. Çocuğun durumunun değerlendirilmesine göre tedavi yöntemi belirlenebilir. Muhtemel tedavi yöntemleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

  • Uyku Günlüğü

Doktorlar,  sizden veya çocuğunuzdan bir veya iki hafta boyunca bir uyku günlüğü oluşturmanızı ve bu defteri her gün doldurmanızı isteyebilir. Bu günlük, gece uykusu ve şekerlemelerin zamanı ve süresi de dahil olmak üzere çocuğun uyku alışkanlıklarının raporunu oluşturur.

  • Uykululuk Ölçeği

İlk randevudan önce doldurulan bu kısa anket, ebeveynden veya çocuktan, okul veya televizyon izlerken olduğu gibi gündüz çeşitli durumlarda uyuklama veya uyuma olasılığını tahmin etmenizi ister. Çocuğunuzun doktoru daha sonra randevu sırasında testi puanlar. Yüksek uykululuk skoru çocuğunuzun uykuyu bozan bir rahatsızlığı olabileceğini gösterir.

  • Uyku Çalışması

Bazen bir çocuğun tıbbi geçmişi ve uyku günlüğünden ve uyku hali ölçeğinden toplanan bilgiler, altta yatan bir tıbbi durumu düşündürür. Doğru bir teşhis koymak için doktorlar, bir uyku çalışması veya polisomnogram önerebilir. Çalışma sırasında uzmanlar, çocuğun kafasına, yüzüne, bacaklarına ve vücuduna sensörler eklemek için bant veya yapıştırıcı kullanır. Bunlar, uyku sırasında çocuğun beyin dalgalarını, bacak hareketlerini, göz hareketlerini, horlamasını ve oksijen ve karbondioksit seviyelerini izlemelerini sağlar. Bu ağrısız süreç genellikle çocuğun normal yatma saatinden yaklaşık bir saat önce yapılır. Çocuğun uyku laboratuvarında uykuya dalarken rahat hissetmesine yardımcı olmak için doktorlar sizi veya başka bir aile üyesini çocukla ayrı bir yatakta veya kanepede kalmaya teşvik edebilir. Çoğu çocuk, sensörler takıldıktan kısa bir süre sonra uykuya dalar. Çocuk uykuya daldıktan sonra sensörler, çocuğunuzun uyku düzeni ve kalitesi hakkında bilgi sağlar. Ayrıca bu sensörler, çocuğun solunum problemleri olup olmadığını da tespit edebilir.  Uyku çalışması sırasında bir solunum sorunu tespit edilirse, doktorlar ebeveyni ve çocuğu farklı bir bölüme yönlendirmelidir.

  • Çoklu Uyku Latans Testi

Uyku laboratuvarında da gerçekleştirilen çoklu uyku latans testi, sık sık gündüz uykusuzluğuna neden olan nörolojik bir durum olan narkolepsiyi teşhis etmek için kullanılır. Bu gündüz testi sırasında, çocuktan 12 saat boyunca her iki saatte bir 20 dakikaya kadar kestirmesi istenir. Uyku laboratuvarı teknoloji uzmanları, çocuğun uykuya dalmasının ne kadar sürdüğünü ölçer. Çoğu çocuk yaklaşık 10 ila 20 dakika içinde uykuya dalar ancak narkolepsisi olan kişiler genellikle çok daha kısa sürede uykuya dalar. 

İşte bu yöntemler sayesinde uzmanlar, çocuktaki uyku problemlerini gün yüzüne çıkarabilir ve tedavi sürecini çıkan sonuçlar ışığında yönetir. 

Uyku Bozuklukları İçin Doktora Ne Zaman Gidilmelidir? 

Bir çocuğun uyku bozukluğu yaşayıp yaşamadığını bilmek bazen zor olabilir. Ancak eğer bir çocuk uyurgezerlik veya gece terörü durumu ile uzun süredir karşı karşıya kalıyor ve ardından hiçbir şey hatırlamıyorsa tıbbi müdahale gerektiren bir durum olabilir.

Dr. Bilge Merve Kalaycı  ve Çocuklarda Uyku Bozuklukları

Uyku bozukluklarının, çocuğun yaşamını olumsuz açıdan etkilememesi için durumun fark edildiğinde gerekli desteğin alınması önerilir. Çocuk ve ergen psikiyatri uzmanları aracılığı ile bu tür problemlerde danışmanlık alınabilir. Bu noktada önemli olan şey, çocuğun yeterince gözlemlenmiş ve uyku bozukluğu tanısı konacak durumda olmasıdır. Uyku bozukluğunun birçok etmene bağlı olduğunu unutmadan depresyon ve stresin de bu etmenler arasında olduğunu bilmek gerekir. Uyku bozukluklarının temelinde yatan nedeni çözmek ve bu nedenden kaynaklanan sorunu çözmek için uzmanlarla çalışmak gerekir.

Ankara ilinde yer alan birçok uzman bu konuda hizmet vermektedir. Eğer siz de çocuğunuzun uyku bozuklukları ile karşı karşıya olduğundan endişe duyuyorsanız dilediğiniz zaman Uzman Dr. Psikiyatrist Bilge Merve Kalaycı‘dan randevu alabilirsiniz. Tedavi sürecinde sadece hekimin başarılı olması yeterli olmamaktadır. Bu süreçte ailenin yanı sıra sosyal çevre de önemli hale gelir. Tedavinin en temel amacı çocuk için yaşam kalitesini en üst seviyelere taşımaktır. Çocuğu cezalandırmadan aksine onu ödüllendirerek bu tedavi sürecini başarılı bir şekilde tamamlayabilmek de oldukça önem taşır. Çocuklar baskı altında kalmadıkları, birileri tarafından onlara kızılmadığı ve süreci olumlu yaklaştıkları takdirde tedavi sürecine çok daha hızlı tepki verebilir ve uyku bozukluğu sorunundan kurtulabilirler.

 

Bebek ve Çocuklarda Beslenme Sorunları

Ergenlerde Cinsel Kimlik ve Yönelim

Aile İçi İletişim Sorunları

Akran Zorbalığı

Çocuklarda Alt Islatma (Enürezis)

Çocuklarda Kaka Kaçırma (Enkoprezis)

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Scroll to Top