Psikopatolojinin tarihi boyunca, cinsel kimlik ve cinsel yönelim kavramları üzerine birçok araştırma yapılmıştır. Elde edilen araştırma sonuçları ile bugün, bu kavramlar daha net bir hale gelmiş ve diğer akademik tartışmaların ve çalışmaların önü açılmıştır.
Cinsel Kimlik ve Cinsel Yönelim Nedir?
Cinsel kimlik, kişinin kendi cinsiyetine ilişkin benlik kavramına verilen addır. Yani kişinin kendi cinsiyetine olan bakış açısıdır. Bu kavram, 1960’lı yılların ortalarında oluşmaya başlasa da zaman içinde kendini kadın veya erkek olarak tanımlamayan kişileri içerecek şekilde gelişmiştir. Çünkü cinsiyet kimlik kavramı zaman zaman, erkek veya kadın cinsiyetinin dışında kalır.
Cinsel yönelim terimi ise, kişinin hem cinsel anlamda hem de romantik anlamda ilgi duyduğu kişilerin cinsiyetini ifade etmek için kullanılır. Günümüzde ‘lezbiyen’ ve ‘gey’ terimleri, aynı cinsiyette olan kişilere çekim duyan kişileri ifade etmek için kullanılmaktadır. Biseksüel terimi ise, hem kadın hem erkek cinsiyetine çekim duyan kişileri ifade etmektedir. Genellikle bu tür sınıflandırmalar mevcut olsa da, cinsel yönelimin her zaman net bir çizgi ile bölünemeyeceği su götürmez bir gerçektir.
En Yaygın Cinsel Yönelim Türleri Nelerdir?
Yapılan araştırmalara bakıldığında beş ana cinsel yönelim türünün olduğu görülür:
- Heteroseksüel: Kişi, karşı cinsiyetteki kişilerden etkilenir.
- Eşcinsel/Homoseksüel: Kişi, sadece kendi cinsiyetinden olan kişilere ilgi duyar.
- Biseksüel: Kişi, hem kendi cinsiyetindeki kişilere hem de karşı cinse ilgi duyar.
- Panseksüel: Her türlü cinsiyete ilgi duyar.
- Aseksüel: Kişi, herhangi bir cinsiyete cinsel olarak ilgi duymaz. Bu, seksten uzak durma ile aynı şey değildir.
Cinsiyet Disforisi Nedir?
Cinsiyet disforisi, bir kişinin biyolojik cinsiyeti ile cinsiyet kimliği arasındaki uyumsuzluk nedeniyle yaşayabileceği huzursuz ruh halidir. Bu huzursuzluk veya memnuniyetsizlik o kadar yoğun hissedilir ki, kişide depresyon ve kaygıya yol açabilir. Bundan dolayı, kişinin günlük yaşamı üzerinde olumsuz bir etkisi olabilir.
Cinsiyet disforisi olan birçok insan, cinsel kimliklerini diledikleri gibi yaşamak veya ifade etmek isterler. Bu yüzden, görünüş ve davranış biçimlerini değiştirmeye çalışırlar. Cinsiyet disforisi olan kişiler, diledikleri cinsel kimliği diledikleri gibi yaşamak için hormon tedavisine başlayabilir veya ameliyat olabilir. Cinsiyet disforisi zihinsel bir hastalık değildir, ancak bazı insanlar cinsiyet disforisi nedeniyle zihinsel sağlık sorunları ile karşı karşıya kalabilir.
Bir Çocuğun Cinsel Kimlik Bozukluğu Olduğu Nasıl Anlaşılır? Çocuk Hangi Semptomları Geliştirir?
Cinsiyet kimlik bozukluğu olan çocuklar görünüşlerini, davranışlarını veya ilgi alanlarını değiştirme eğilimindedir. Bu durumun yanı sıra farklı belirtiler de ortaya çıkabilir:
- Çocuk kendisine olan güvenini yitirir.
- Sosyal olarak izole olmak ister.
- Depresyon veya anksiyete ile karşı karşıya kalabilir.
- Çocuk, kendisini ihmal eder.
- Çocuk, cinsel organının görünüşüne veya düşüncesine karşı tiksinti duyar.
- Çocuk, genellikle doğuştan gelen özelliklerine karşı gelir. Mevcut cinsiyetine uygun giysiler giymeyi ya da bebeklerle veya arabalarla oynamayı reddeder.
- Çocuk, intihara eğilimli hale gelebilir.
Araştırmalar, cinsel kimlik bozukluğu olan bireylerin intihar riskinin yüksek olduğunu göstermektedir. Ayrıca yapılan araştırmalara göre bu çocukların zihinsel bozukluktan muzdarip olma olasılıklarının daha yüksektir.
Cinsel Kimlik Bozukluğu Nelerdir?
Cinsel kimlik bozukluğu olan bir çocuk, fiziksel cinsiyet özelliklerinden memnun olmayabilirler. Hissettiği cinsiyete göre giyinebilir veya oyuncaklarını o cinsiyete göre seçebilir. Bununla birlikte, bu tür davranışlar çocuklukta oldukça yaygın olup gelişimin ve büyümenin bir parçasıdır. Bu durum, böyle davranan tüm çocukların cinsiyet disforisi veya diğer cinsiyet kimliği sorunları olduğu anlamına gelmez. Bu noktada dikkatli olmak gerekir.
Çocuklarda Cinsel Kimlik Gelişimi Kaç Yaşında Başlar?
Çocuklar cinsel kimliklerini erken yaşta oluştururlar. 2 yaş civarında, kendi cinsiyetlerini fark edecek döneme girerler. Çoğu çocuk 3 yaşına geldiğinde, cinsiyetinin kız veya erkek olduğundan emin olur. Çocuk 4 yaşına geldiğinde ise, kendi cinsel kimliğini anlamlandırmaya başlar. Ancak bununla birlikte, toplumsal cinsiyet kalıplarından dolayı, bazı çocuklar gerçek cinsiyet kimliklerini geç yaşlarda fark edebilir. Çocuğun bu önyargıları göz ardı ederek kendini bulması, daha uzun sürebilir.
Çocuklarda Cinsel Kimlik Gelişimi Nasıl Oluşur?
Pek çok insan cinsel kimliğini ilk olarak ergenlik ve gençlik yıllarında fark eder. Gençlik yıllarında, aynı cinsiyetten bir kişiye aşık olmak veya bu kişilerle cinsel deneyimler yaşamak gözlenebilen bir durumdur. Çocuk daha yeterince olgunlaşmadığı için cinsiyet kimliğini bu deneyimlere göre değerlendirmek doğru değildir.
Karmaşık kültürel ve sosyal değerler de cinsel kimliği etkileyen faktörlerdendir. Anne babanın beklentisi, çocuğa karşı olan tutum da çocuğun cinsel kimlik gelişiminde önemli rol oynamaktadır.
Çocuklarda Cinsel Kimlik Gelişimini Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Çocukların cinsel kimlik gelişimini en çok etkileyen faktörler sosyo-kültürel faktörlerdir. Bu faktörlerin içeriğini şu şekilde açıklayabiliriz:
- Ortak ilgi alanlarına ve inançlara dayalı düzen,
- Irk, etnik köken, kültür veya din ile ilgili gelenekler,
- Bulunulan mahalle ve komşu portföyü,
- Okul ortamı,
- Cinsel davranışlarla ilgili inançlar.
Çocuk ve Ergenlerde Cinsel Kimlik Bozukluğunun Tedavisi Var Mıdır?
Cinsel kimlik bozukluğu tedavisi, cinsiyet disforisi olan kişilerin cinsiyet kimliklerini keşfetmelerine ve kendileri için rahat hissettiren cinsiyet rolünü bulmalarına yardımcı olur. Ancak tedavi süreci kişiye özel olarak planlanmalıdır. Tedavi sürecinde kişinin, kendi cinsiyetini ifade etme şeklinde veya vücut görünümünde bir değişikliğe neden olabilir. Tedavi süreci; cinsiyet rolündeki değişiklikler, hormon tedavisi, ameliyat veya davranışsal terapiden oluşabilir.
Cinsel Kimlik Bozukluğunun Tedavisini Kim Yapar?
Cinsel kimlik bozukluğu olan kişiler, uzman bir doktora veya bir psikiyatriste yönlendirilmelidir. Bu uzmanlar, hasta hakkında gerekli değerlendirmeleri yapar ve tedavi sürecini bu değerlendirmeye göre planlar. Böylece cinsel kimlik bozukluğu yaşayan kişinin kaygılı ve huzursuz ruh hali ortadan kaldırılır ve kişiye gerçek kimliği kazandırılır.
Tedavi sürecinde aynı zamanda hastayı zor duruma sokan depresyon veya anksiyete gibi rahatsızlıkların da ortadan kaldırılması gerekmektedir. Çünkü cinsel kimlik bozukluğu ile karşı karşıya olan bir kişide bu rahatsızlıklar tetiklenir ve kişinin günlük hayatı olumsuz yönde etkilenir. Cinsel kimlik bozukluğu yaşayan bir kişi aynı zamanda ileriki yıllarda medikal çözümler ile kendi kimliğini kazanabilir.
Çocuklarda Cinsel Kimlik ve Yönelim Konusunda Psikiyatrik Destek Ne Zaman Alınmalıdır?
Eğer bir kişi, cinsel kimlik bozukluğu rahatsızlığı ile karşı karşıya olup neredeyse tüm belirtileri gösteriyorsa o kişinin acilen uzman bir doktora yönlendirilmesi gerekir. Aksi takdirde, kişinin bulunduğu ruh hali, günlük yaşamını olumsuz etkileyecek ve kişi gitgide içine kapanacaktır.
Cinsel Kimlik Bozukluğu Konusunda Ebeveynler Ne Yapabilir?
Eğer çocuğunuz cinsel kimlik bozukluğu ile mücadele ediyor ve ruh hali günden güne kötüleşiyorsa yapmanız gereken şey, çocuğunuza onu sevdiğinizi hissettirmektir. Birçok ebeveyn, çocuklarının gey, lezbiyen, biseksüel veya transseksüel olduğunu kabul etmekte zorlansa da siz çocuğunuza koşulsuz sevgi göstermenin önemli olduğunu unutmayın.
Lezbiyen, gey, biseksüel veya transseksüel gençler bazen cinsel yönelimlerini veya cinsiyet kimliklerini uzun süre açıklamak istemezler. Arkadaşlarının, ailelerinin ve diğer kişilerin ne söyleyeceğinden veya ne yapacağından korkabilirler. Ailelerine ve arkadaşlarına açıldıklarında ve sevgi, destek ve kabul gördüklerinde rahatlar ve mutlu olurlar. İşte bundan dolayı, çocuklara ve onların tercihlerine olumlu bir şekilde yaklaşmak gerekir. Cinsel kimlik bozukluğundan muzdarip olan çocuk, kabul görmediği takdirde aşağıdaki durumlarla da başa çıkmak zorunda kalır:
- Toplum tarafından utandırılmak (sosyal damgalanma),
- Akranlar veya aile üyeleri tarafından dışlanmak veya dışlanmak,
- Depresyon,
- İntihar eğilimi.
Bu gibi durumların yaşanmaması adına çocuklara önyargısız yaklaşmak ve onları oldukları gibi kabul etmek en doğru yaklaşım olacaktır.
Dr. Bilge Merve Kalaycı – Ergenlerde Cinsel Kimlik ve Yönelim
Cinsel kimlik bozukluğu, sıklıkla çocukları ve ergenleri etkileyen bir rahatsızlıktır. Bir çocuğun cinsel kimlik bozukluğu belirtileri gösterdiği gözlemlendiği takdirde, mevcut durumun kişinin yaşamını olumsuz olarak etkilememesi için acilen gerekli desteğin alınması önerilir. Çocuk ve ergen psikiyatristleri aracılığı ile de bu tür problemlerde danışmanlık alınabilir. Bu noktada önemli olan şey, çocuğun yeterince gözlemlenmiş ve “cinsel kimlik bozukluğu” tanısı konacak durumda olmasıdır.
Ankara ilinde yer alan birçok uzman bu konuda hizmet vermektedir. Eğer siz de çocuğunuzun cinsel kimlik bozukluğu ile karşı karşıya olduğundan endişe duyuyorsanız dilediğiniz zaman Uzman Dr. Psikiyatrist Bilge Merve Kalaycı‘dan randevu alabilirsiniz. Tedavi sürecinde sadece hekimin başarılı olması yeterli olmamaktadır. Bu süreçte ailenin yanı sıra sosyal çevre de önemli hale gelir. Tedavinin en temel amacı çocuk için yaşam kalitesini en üst seviyelere taşımaktır. Bu temel amaç, hem tedavi süreci hem terapiler hem de ailenin desteği ile sonuç verebilir.
Çocuklarda Alt Islatma (Enürezis)
Çocuklarda Kaka Kaçırma (Enkoprezis)