Son beş yılda yapılan araştırmalar, boşanmış ebeveynlerin ne yazık ki %75’inden fazlasının, bu konuyu çocukları ile toplam on dakikadan az konuştuğunu ortaya koymuştur. Çocukların ebeveynlerinin boşanacağı ve ailede olacak değişim hakkında bilgilendirilmesi gerekmektedir. Aksi halde çocuk bu büyük değişim ile bir anda karşı karşıya kalacak ve zor günler geçirecektir.
Çocuklara Boşanma Açıklaması Nasıl Yapılmalıdır?
Çocuklara boşanma süreci başlamadan önce bu konuyu açmanız gerekiyor. Boşanmadan önce yaklaşık 2-3 hafta önce konuyu açıp çocuğu bilgilendirmeniz gerekiyor. Çocuğunuza konuyu açmadan önce bir plan yapın ve çok detay vermeden konuyu özetleyin. Mümkün olursa konuyu ayrılacağınız kişi ile beraber açıklayın. Çocuğun bu durumu her iki ebeveyninden duyması daha sağlıklı olacaktır. Bir diğer konu ise, çocuğunuz ile sessiz bir yerde konuşmak. Örneğin, hafta sonları bu konuyu açmak çok daha iyidir. Kendi evinizde sessiz bir ortamda sakince konuşmak ve konuyu konuştuktan sonra çocuğun yakınlarında olmak en iyisidir.
- Çocuklara açıklama yapmadan önce durumu çocuğunuzun öğretmenlerine açıklayın. Böylece, çocukta oluşabilecek herhangi bir duruma karşı öğretmenleri harekete geçmeye hazırlayın. Öğretmenlerden bilgi konusunda hassas ve sağduyulu olmalarını isteyin. Çocuklara bu konuda herhangi bir şey sormamalarını veya boşanma konusuna değinmemelerini rica edin.
- Çocukların ayrılma/boşanma kararı üzerinde bir etkilerinin olamayacağını kabullenmesini sağlayın. Boşanmanın da evlenmek gibi doğal bir durum olduğundan söz edin. Bunun yanı sıra, karşı tarafı suçlamadığınızı ancak aranızdaki ilişkinin iyiye gitmediğinden dolayı böyle bir karar verdiğinizi uygun bir üslupla açıklayın.
- Çocuğunuzun verebileceği tepkilere hazırlıklı olun. İnsan, her duruma karşı aynı tepkiyi vermez. Bunu asla unutmayın ve aynı durumun çocuğunuz için geçerli olduğunu da hatırlayın. Çocuğunuzun duygusuna ortak olun ve onu anlamaya çalışın.
- Boşanmadan sonra da bir aile olacağınızı hatırlatın. Hala çocuğunuzun annesi ve babası olacağınızı, onu eskisi kadar çok seveceğinizi, sadece biraz değişiklikler olacağını belirtin ve hissettirin.
- Boşanmadan sonra neler olacağı hakkında çocuğunuzun da bilgi sahibi olma hakkı vardır. Fazla detay vermeden evde kimin kalacağını, kimin taşınacağını, kimin nerede olacağını anlatın. Her iki ebeveynini de her hafta göreceklerini, ne olursa olsun çocuğunuzun anne ve babası olmaya devam edeceğinizi söyleyin. Birlikte etkinlikler yapmaya devam edeceğinizi, film izlemeye gideceğinizi, yürüyüş yapacağınızı söyleyerek çocuğunuzu rahatlatmaya çalışın.
- Yapacağınız ilk konuşmadan sonra biraz bekleyin. Çocuğunuzun tepkilerini ölçün. Ardından ikinci bir konuşma hazırlığı yapın. Nelerin değişmesi gerektiğinden, onu kimin okuldan alacağından veya kimi ne zaman göreceğinden bahsedin. Böylece çocuk, sizin her zaman onunla beraber olacağınızı hisseder ve biraz daha rahatlar.
- Herhangi bir tepkiye ve soru yağmuruna hazır olun. Çocuklar ebeveynlerinin boşanacağını öğrendiğinde fazla tepki verebilirler veya her şeyi öğrenmek isteyebilirler. Bu durumda sabırlı olun. Çok soru soran çocuğun sorularına uygun cevaplar bulun ve ona güven verin. Konu hakkında hiçbir şey söylemeyen veya hiç soru sormayan çocukları konuşturabilmek adına onunla birlikte etkinlikler yapın veya sohbet başlatmaya çalışın.
Boşanma Çocuğun Ruh Sağlığını Nasıl Etkiler?
Boşanma, çocuklarda ve ergenlerde ruh sağlığı sorunları riskini artırabilir. Yaş, cinsiyet ve kültürden bağımsız olarak, boşanmış ebeveynlerin çocukları, psikolojik sorunlar ile karşı karşıya kalabilirler. Boşanma, çocuklarda birkaç ay içinde düzelen bir uyum bozukluğunu tetikleyebilir. Ancak yapılan araştırmalar, ebeveynleri boşanmış çocuklarda depresyon ve kaygı oranlarının daha yüksek olduğunu da ortaya koymuştur. Boşanmanın çocuk üzerindeki etkilerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Davranış Problemleri
Ebeveynleri boşanmış çocuklar, suçluluk ve dürtüsel davranış gibi daha fazla dışsallaştırma sorunları yaşayabilirler. Artan davranış sorunlarına ek olarak, çocuklar boşandıktan sonra akranlarıyla daha fazla çatışma yaşayabilir.
- Akademik Performansta Düşüş
Ebeveynleri boşanmış çocuklar, her zaman akademik olarak iyi performans gösteremeyebilirler. Boşanma ve ayrılık süreci doğru yönetilemediği zaman çocuklar kaygılı ve stresli bir ruh haline bürünürler. Bu ruh hali, çocuğun okul hayatına ve akademik başarısına da yansır.
- Riskli Davranışlara Olan Eğilim
Ebeveynleri boşanmış olan ergenlikteki çocukların, madde kullanımı gibi riskli davranışlarda bulunma olasılıkları yüksektir. Ergenlik dönemindeki çocuklar, alkol ve madde kullanımına erken yaşlarda başlayabilir.
Çocukların Boşanmadan Olumsuz Etkilenmesine Neden Olan Faktörler Nelerdir?
Çocukların boşanmadan etkilenmesi oldukça doğaldır. Çünkü çocuk, hem mevcut duruma üzülür hem gerçek olmayan düşünceler geliştirebilir hem de yaşamının tamamıyla değişeceğine inanır. Bu da çocukta stres, kaygı ve depresyonun meydana gelmesine neden olur.
Çocukların boşanmadan olumsuz etkilenmesine neden olan en büyük faktör, çocuğun geliştirdiği ve benimsediği düşüncelerdir. Çocuk, ebeveynleri boşandığında artık eskisi gibi sevilmeyeceğini, ilgi göremeyeceğini ve ebeveynlerinin onun yanında olmayacağına inanır. Bu inanç, çocuğun boşanmaya karşı büyük bir tepki vermesine ve depresyona girmesine neden olabilir. Çünkü çocuk, ebeveynlerini çok sevdiği için onları hep bir arada veya kendisi ile beraber görmek ister.
Çocukların Boşanmadan Olumsuz Etkilenmemelerini Sağlayan Faktörler Nelerdir?
Bazı çocuklar, boşanmaya diğer çocuklar kadar tepki vermeyebilir. Evdeki gergin ortam, anne-baba arasındaki çatışma durumu çocuğu huzursuz eder ve çocuk, bu huzursuzluğun son bulmasını ister. Bundan dolayı, çocuk ebeveynlerinin boşanmasından olumsuz olarak etkilenmez. Aksine artık evde çok daha rahat hissedeceğine inanır.
Boşanmanın Çocuk Üzerindeki Etkilerini Belirleyen Faktörler Nelerdir?
Boşanmanın her çocuk üzerinde farklı bir etkisi vardır. Çünkü her çocuk farklı bir faktörün etkisi altındadır.
- Çocuğun Yaşı ve Gelişim düzeyi
Birçok ebeveyn, boşanmanın hangi yaştaki çocuklar üzerinde daha az bir etkisi olduğunu bilmek ister. Genellikle küçük yaştaki çocukların boşanmadan daha çok etkilendiği düşünülse de ne yazık ki yaş konusunda net bir bilgi vermek doğru değildir. Çünkü çocuk birçok gelişim evresinden geçer. Gelişimin her yaşı ve aşaması farklı sorunlar ve zorluklar sunar. Ebeveynler, çocuklarının davranışlarındaki değişikliklere dikkat ederken, normal çocuk gelişiminin özelliklerini de öğrenmelidir.
- Çocuğun Cinsiyeti
Boşanma durumunda çocukların velayeti çoğunlukla anneye verilir ve çocuk, annesi ile beraber büyür. Annesi ile güçlü bir bağı olan çocuk, boşanma sürecinden daha az etkilenir. Erkek çocuklar, baba figüründen yoksun kalırlar. Bu durum da onların kendisine bir rol model bulamaması yol açar ve erkek çocuk boşanmadan daha çok etkilenen taraf olur.
- Çocuğa Verilen Destek
Ayrılık veya boşanma sonrasında, çocuklarınızın ortamındaki değişiklikleri en aza indirmek onların bu süreci daha rahat bir şekilde atlatmasına yardımcı olur. Boşanma, çocuğun endişeli veya güvensiz hissetmesine neden olabileceğinden çocuğun yaşadığı ortamın veya muhitin değiştirilmemesi gerekir. Ayrıca, çocukların her iki taraftan akrabaları ile iletişim kurmaları da onlara oldukça iyi gelir. Çocukların, nasıl hissettikleri hakkında rahatça konuşabilecekleri, güvende hissettikleri birine ihtiyaçları vardır. Bunun mutlaka bir profesyonel olması gerekmez. Bu kişi, çocuğun yakın hissettiği ve bağ kurduğu bir komşu, öğretmen veya okul danışmanı olabilir.
- Çocuğun Kişiliği
Çocuklar durumlara ve koşullara çeşitli şekillerde tepki verirler. Kardeşler bile boşanmaya farklı tepki vereceklerdir. Bazı çocuklar stresli durumlarla daha iyi başa çıkabilir. Bu süreçte, çocuğunuzun davranışları aracılığıyla size verdiği ipuçlarını göz önüne almanız oldukça önemlidir. Çocuğunuzun davranışlarında ciddi değişiklikler fark ederseniz veya bu davranış kalıcı bir hale geldiyse vakit kaybetmeden bir uzmandan yardım almalısınız.
- Çocuğun Stresle Başa Çıkma Yeteneği
Çocukların farklı kişilikleri olduğu gibi, stresle başa çıkma yöntemleri de farklıdır. Bazı çocukların stresle başa çıkma yeteneği daha gelişmiştir ve bu sayede çocuk, boşanmanın tetiklediği stresle daha fazla başa çıkabilir.
Ebeveyne Yabancılaşma Ne Demektir?
Ebeveyne yabancılaşma, çocuğun velayetinin verildiği ebeveyni ile güçlü bir bağ kurması ve haklı bir sebep olmaksızın diğer ebeveynden nefret etmesi ve bu ebeveyni reddetmesi durumudur.
Ebeveyne Yabancılaşma Nasıl Önlenir?
Ebeveyne yabancılaşmanın önüne geçmek için ebeveyn, çocukla olumlu ve sevgi dolu bir ilişki geliştirmelidir. Böylece çocuk güvende hissedecektir. Yabancılaşma devam ederse, uzmanlardan destek almaya unutmayın.
Boşanma Sürecinde Psikiyatrik Destek Gerekli Midir?
Boşanma sürecinde olan ebeveynlerin, çocuklarının boşanmadan önce, boşanma sırasında ve boşanma sonrasında meydana gelen çoklu değişikliklerle başa çıkması için psikiyatrik destek aldırması oldukça iyi bir tercihtir. Çünkü çocuğun hayatı belki de ilk defa bu kadar çok değişecektir. Bundan dolayı çocuğu anlayan ve çocukla konuşan profesyonel birisinin olması çocuğun yararına olacaktır.
Dr. Bilge Merve Kalaycı-Boşanma Sürecinin Çocuk Üzerindeki Etkisi
Bir çocuk için anne-babasının boşanması oldukça önemli bir olaydır. Boşanma sürecinden dolayı, çocuğun süreçten olumsuz bir şekilde etkilenmesi sonucunda acilen gerekli desteğin alınması önerilir. Çocuk psikiyatri uzmanı ve uzman psikologlar aracılığı ile de konularda danışmanlık alınabilir.
Ankara ilinde yer alan birçok uzman bu konuda hizmet vermektedir. Eğer siz de boşanma sürecinde çocuğunuza destek olmak istiyor ve çocuğunuzun boşanma sürecini daha rahat bir şekilde atlatmasını istiyorsanız dilediğiniz zaman Uzman Dr. Psikiyatrist Bilge Merve Kalaycı‘dan randevu alabilirsiniz.
Çocuk ve Bebeklerde Yaşlara Göre Gelişimsel Dönemler